میر شهبیز شافع - دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه بهشتی
وحید بذار - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشگاه علامه طباطبائی

با توجه به ماهیت شخصی عمل متخلفانه، هر فعل متخلفانه بین المللی دولت موجب مسوولیت بین المللی همان دولت است. این اصل در موارد جانشینی دولت ها، در خصوص مسوولیت بین المللی دولت سابق، پاسخ مناسبی ارایه نمی دهد. اگر به واسطه ی نبود دولت مرتکب، مسوولیت بین المللی آن نیز فراموش شود، عمل متخلفانه بین المللی بدون جبران رها خواهد شد و حق دولت زیان دیده نسبت به جبران، نادیده گرفته خواهد شد. رویه کنونی دولت ها نشان می دهد که دایره اعمال دکترین عدم جانشینی دولت ها در مسولیت بین المللی، جز در برخی موارد از جمله موجودیت دولت مرتکب (دولت سابق)، بسیار محدود گردیده است و حتی در فرض وجود دولت سابق نیز می توان با احراز رضایت دولت جانشین، ماهیت سرزمینی بودن عمل متخلفانه و توسل به اصل دارا شدن ناعادلانه بحث جانشینی دولت ها در مسولیت بین المللی را مطرح نمود. این مقاله سعی دارد تا با استفاده از قواعد حقوقی و بررسی رویه دولت ها در انواع مختلف جانشینی دولت ها به این چالش اصلی پاسخ دهد که آیا مسوولیت بین المللی که قبل از تاریخ جانشینی برای دولت سابق ایجاد شده است، به دولت جانشین منتقل می گردد؟

جانشینی, مسوولیت بین المللی, رویه دولت ها, عمل متخلفانه بین المللی, تعهد به جبران