زهره معصومی - استادیار، دانشکده ی علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه ی زنجان
مژگان امیراصلانی - کارشناس ارشد شهرسازی
ابوالفضل رضایی - استادیار، دانشکده ی علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه ی زنجان

توسعه روزافزون شهر و رشد بی رویه جمعیت شهری منجر به گسترش مهارنشدنی ساختار فضایی شهرها شده است. این مسئله لزوم هدایت آگاهانه، ساماندهی و آمایش سرزمین را دوچندان کرده است. شهر زنجان، با توجه به محدودیت های فیزیکی و زیست محیطی، نیازمند برنامه ریزی دقیق درمورد توسعه شهری است. هدف تحقیق حاضر تعیین جهت بهینه گسترش شهر، با درنظرگرفتن معیارهای توسعه آتی است. برای تعیین زمین های مناسب برای توسعه بهینه آتی، از مجموعه ده معیار در قالب عوامل زیست محیطی، فیزیکی و اجتماعی استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل معیارهای منتخب پژوهش، با استفاده از دیدگاه های کارشناسان مربوط به حوزه بحث و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، این معیارها ارزش گذاری شدند. در ادامه، با اوزان به دست آمده در قالب تحلیل های مکانی در محیط، سیستم های اطلاعات مکانی بر معیارها اعمال شد. در پایان، با به کارگیری روش تاپسیس (TOPSIS) به منزله روش تصمیم گیری چندمعیاره، اولویت اراضی مناسب توسعه شهر در محدوده قانونی به دست آمد. نتایج بیانگر آن است که مناسب ترین مکان ها برای گسترش آتی شهر، نخست، زمین های شمال شرق و شرقی و در اولویت دوم، زمین های شمال غرب است. همچنین، ۱۵٪ گسترش از سال ۲۰۰۵ در زمین های نامطلوب بوده است.

توسعه شهری, جهت بهینه توسعه, سیستم اطلاعات مکانی, تاپسیس