علی قره داغی - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز ، ایران .
سپیده معصومی علا - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران.

گسترش اخبار کووید-۱۹، تنیدگی غیرمنتظره­ای را در همه جنبه­های جامعه به وجود آورده و چه بسا در بسیاری از نقاط جهان اختلالات مربوط به تنیدگی را افزایش خواهد داد. با توجه به شکاف­های پژوهشی در صورت عدم توجه به این چالش بی­سابقه، جهان با مشکلات بسیار جدی رویارو خواهد شد. ازاین روی پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تنیدگی­های عمودی و افقی خانواده­های گسسته بر  نشانه های مرضی روانی  برآمده از گسترش اخبار کووید-۱۹ انجام شد. جامعه پژوهش دربرگیرنده همه دانشجویان دانشگاه تبریز در سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ بود؛ که به منظور انجام این پژوهش کیفی، ۱۲ خانواده گسسته به شیوه نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند. جهت غربالگری از سنجه انطباق پذیری و همبستگی خانواده  استفاده شد. روش اصلی جمع­آوری داده­ها، مصاحبه­های نیمه­ساختارمند با سوالات باز بود و داده­ها با روشSmith (۱۹۹۵) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. صحت و اعتبار پژوهش حاضر ریشه در چهار محور «باورپذیری، انتقال­پذیری، تصدیق پذیری و اطمینان­پذیری» داشت. یافته­های برآمده از تجربیات خانواده­ها در پنج مضمون اصلی «عوامل تنش­زا در دوره قرنطینه خانگی»، «سازوکار توزیع مسئولیت»، «سازوکار حمایت خانواده»، «مشکلات انطباقی» و « نشانه های مرضی روانی » و چندین مضمون فرعی خلاصه شد. به طورکلی نتایج نشان داد، برخی از عوامل خانواده­های گسسته مانند سازوکار توزیع مسئولیت و حمایت خانوادگی ناسازگار، آن ها را هنگامی که تنیدگی­های افقی (وجود بیماری­های زمینه­ای در افراد خانواده­، مشکلات تحصیلی و مشکلات شغلی) و تنیدگی­های عمودی (گسترش اخبار کووید-۱۹ و بحران اقتصادی جامعه) به صورت هم زمان رخ داده بود، با تنیدگی مضاعف روبرو کرده و در چنین خانواده­هایی نشانه­هایی از آسیب­شناسی روانی (ایجاد، عود و تشدید) و مشکلات انطباقی (خانوادگی) وجود داشت.

تنیدگی های عمودی, تنیدگی های افقی, خانواده های گسسته, نشانه های مرضی روانی, اخبار کووید-۱۹