سهیلا صادقی فسایی - دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران.
احسان امینیان - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش دانشگاه تهران.

در چشم اندازی کلی، این مقاله درباره قربانی شناسی و زوایای جامعه شناختی آن است. فرض اساسی این مقاله آن است که قربانی شناسی حوزهای بسیار مهم و در عین حال مغفول در جرم شناسی است. در میان انواع گوناگون حوزه های تحلیل قربانیان جرایم، این مقاله به طور مشخص به تحلیل بازنمایی حوزه قربانی شناسی در رسانه پرداخته است. برای نیل به این هدف، این پژوهش با اتخاذ یک رویکرد نظری تلفیقی در بسترهای گوناگون قربانی شناسی (به ویژه رویکرد قربانی شناسی پوزیتیویستی) و یک رویکرد روش شناختی کیفی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، ۲۰۰ خبر از اخبار حوادث روزنامه همشهری در ۶ ماهه اول سال ۱۳۸۹را به صورت نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب و بررسی کرده است. یافته ها و نتایج این پژوهش، نشان می دهند که بیشتر قربانیان، مردان جوان متاهل، دارای پایگاه اقتصادی متوسط و نیز از نوع قربانیان بیگناه بوده اند. در حالی که زنان قربانی در بیشتر موارد، مجرد بوده اند، از حیث گروه های سنی، قربانیان خردسال و از حیث پایگاه اقتصادی، قربانیان دارای پایگاه اقتصادی پایین، در بیشتر موارد قربانی جرایم خشن شده اند. با این همه روزنامه همشهری طبقه بالا و نیز متوسط اقتصادی را به عنوان عمده ترین گروه قربانی، معرفی کرده است. نتایج این پژوهش، ۱ همچنین موید آن است که در بیش از همه موارد، قربانی شدن قربانیان توسط شاهدان و دیگر مردم کشف و ۲ گزارش شده است و در موارد بسیار معدودی خود قربانیان، قربانی شدنشان را اظهار کرده اند. در بحث بازتاب رسانه ای جرم، مشخص شد که در این روزنامه، بزهدیدگی رده سنی نوجوان بازتاب داده نشده و نیز بسیاری از ویژگی های زمین های قربانیان مانند وضعیت تاهل و یا پایگاه اقتصادی نامشخص است.

قربانی شناسی/ قربانی/ مجرم/ بازتاب رسانه ای جرم/ اهداف مناسب/ تحلیل محتوای کمی