ارزیابی آسیب پذیری سیمای سرزمین ناشی از شبکه جاده ای در استان لرستان

جاده­ها نقش مهمی در آسیب­پذیری بوم­سازگان­های طبیعی و پایداری آن­ها دارند. هدف از پژوهش حاضر ارائه روش نظام­مند برای ارزیابی آسیب پذیری بوم­شناختی به­منظور استفاده در فرایند مکان­یابی و ارزیابی آثار محیط­زیستی جاده­ها است. در نوشتار پیش رو فرایند ارزیابی آسیب­پذیری شامل پنج مرحله تعیین شاخص­های ابعاد آسیب­پذیری، محاسبه و نقشه­سازی شاخص­ها، استانداردسازی شاخص­ها، تعیین آسیب­پذیری و تحلیل آسیب­پذیری بوم­شناختی است. استان لرستان به­دلیل دارابودن شرایط خاص بوم­شناختی و وجود شبکه جاده­ای مهم در انتقال کالا و مسافر به­منزله منطقه مورد بررسی انتخاب شد. برای کمی­سازی سه بعد آسیب پذیری بوم­شناختی شامل حساسیت، درمعرض تنش­بودن و ظرفیت سازگاری از شاخص های خردشدگی سیمای سرزمین ناشی از جاده، بعد فراکتال، همسایگی سکونت­گاهی، صدای جاده، فرسایش، شاخص موقعیت جغرافیایی، شاخص اتصالات سیمای سرزمین و درجه غالبیت استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که بیشترین میزان استرس ناشی از جاده بر زیست­گاه­های درختزار در محدوده­ای به مساحت ۱۵۷۲۷۰ هکتار، وارد می­شود؛ همچنین مناطق با حساسیت بالا در حدود ۷۹۵۱۳۲ هکتار (۱/۲۸%) از سطح استان را به خود اختصاص می­دهند؛ افزون براین، نتایج مدل آسیب­پذیری نشان داد که از کل منطقه مورد بررسی مناطق با آسیب پذیری خیلی­ پایین، پایین، متوسط، بالا و خیلی­بالا به­ترتیب ۵/۲%، ۵۲%، ۱/۴۲%، ۱/۳% و ۳/۰% از سطح استان را به خود اختصاص می­دهند. براساس این، حدود نیمی از منطقه مورد مطالعه در پژوهش حاضر از شدت آسیب پذیری متوسط به بالا برخوردار است که این امر اهمیت پژوهش درزمینه ارزیابی آسیب پذیری بوم­شناختی در بررسی­های محیط­زیستی طرح­ها و پروژه های توسعه­ای را ضروری می­سازد.

Keywords:

آسیب پذیری بوم شناختی , جاده , سیمای سرزمین , پایداری , لرستان