فخریه محسنی - دانش آموخته کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، بهبهان، ایران
غلامرضا سبزقبائی - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، بهبهان، ایران
سولماز دشتی - استادیار گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

مناطق حفاظت شده یکی از مهم ترین و موثرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوع زیستی تاسیس شده اند. در چند دهه اخیر، به­دلیل بالارفتن سرعت رشد جمعیت های انسانی و تخریب منابع طبیعی برای رسیدن به توسعه پایدار، روش های جهانی اثربخشی مدیریت مناطق حفاظت شده به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از روش های بین المللی در مدیریت مناطق حفاظت شده، رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوع زیستی میسر خواهد کرد؛ به همین سبب، روش هایی برای ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت شده توسعه داده شده است. استان خوزستان با ارزش های اکولوژیکی بالا، چه در بخش آبی و چه در بخش خشکی و ساحلی، زمینه ایجاد بستر مناسب غنای تنوع زیستی را در مناطق حفاظت شده استان فراهم آورده است. در این مطالعه، ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت شده دز، شیمبار و کرایی با ویژگی های اقلیمی متفاوت و با سابقه مدیریتی بالای پنج سال مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، از روش شناسی معتبر راپام استفاده شد. روش شناسی راپام به عنوان ابزار تصمیم گیری به­منظور ارتقاء مدیریت موثر برای رسیدن به اهداف مدیریت دارای چهار شاخص اصلی ورودی ها، بروندادهای مدیریت، طراحی و طرح ریزی منطقه و فرایندهای تصمیم گیری مدیریت است. نتایج نشان می دهد منطقه حفاظت شده دز با ۱۲۸ امتیاز دارای بالاترین اثربخشی مدیریتی و شیمبار با ۶۴ امتیاز پایین ترین امتیاز در بین مناطق مورد مطالعه را دارا هستند؛ که نتایج مطالعه نشان می دهد مناطقی باسابقه مدیریتی پایین تر همانند منطقه حفاظت شده شیمبار نیازمند توجه بیشتر و ارائه راهکارهای مدیریتی کارآمد از سوی ارگان های مربوطه هستند.  

مناطق حفاظت شده, اثربخشی مدیریتی, ارزیابی, راپام