لیلا خزل - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
فرهاد طهماسبی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.
ساره زیرک - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

مطالعه تاثیر و کارکرد مکان ­ها، حاوی اطلاعات و معانی است که موضوع بحث دانش نشانه ­شناسی و بخصوص نشانه­ شناسی فرهنگی است. اصول نشانه شناسی که در بسیاری از دانش ­های ادراکی ریشه دارد، با تکیه بر مفهوم نشانه، و بررسی عوامل نشانگی با وجوه مختلف معنایی، می­ تواند گامی در جهت معنا بخشی به این پدیده برای مخاطب باشد. در این راستا، این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مکان­ ها در داستان زادن زال در شاهنامه فردوسی پرداخته، تا با دیدگاهی معناگرا و تحلیل نقش نشانه­ های مکانی، انواع مکان را نمایان سازد، و با تکیه بر اصول علم نشانه-معناشناسی به بررسی فرآیندهای تاویل مکان­ ها در این داستان بپردازد. نتایج نشان می­ دهد، بیشتر رویدادهای داستان در کوه البرز که مکانی اساطیری است صورت می­ گیرد. حتی اکثر مکان­ های روایی این داستان نیز در کوه البرز قرار دارد و مکان­ های دیگر، بیشتر به فضا شدگی تمایل دارند و از مکان بودگی خود دور می­ شوند و جنبه تخیلی آنها نیرومندتر می­ گردد و نشانگی جدیدی را می­ پذیرند که ریشه در تجربیات ذهنی، همچون اسطوره ­ها، تاریخ، فرهنگ و خاطرات جمعی یک ملت دارد. مکان­ ها جنبه اسطوره ای داستان زادن زال را تقویت می­ کنند.

نشانه, نشانه-معنا شناسی, نشانه شناسی فرهنگی, مکان, داستان زادن زال