سپیده خداکرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری منظر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

در علم روانشناسی محیط، عواملی شناسایی شده اند که وجود آنها در محیط و مکان هایی که انسان با آنها تعامل دارد، سبب ایجاد استرس در افراد شده و سلامت جسمی و روانی آنها را در طولانی مدت تهدید می کند. از این عوامل به عنوان "عوامل استرس زای محیطی" یاد می شود. فاکتورهایی همچون آلودگی هوا، ترافیک، بیکاری، آلودگی صوتی و ... . برخی از این عوامل، منشا کلان تری داشته و برخی دیگر منشا محیطی و فضایی دارند. یکی از مهم ترین عوامل ایجاد استرس و اختلالات کارکردی افراد، "آلودگی صوتی" می باشد. آلودگی صوتی به معنای اصواتی نامطلوب، ناخوشایند یا ناخواسته و ازنظرکمی، سروصدا مخلوطی از صوتهای مختلف با طول موجها و شدت های متفاوت است که ترکیب مشخص و معینی نداشته و می توانند ادراک انسان از محیط را دچار اختلال کنند. در کنار سیاست های کلانتر، معماران و معماران منظر، می توانند نقش به سزایی در ارتقای کیفیت محیطی از نظر کاهش آلودگی-های صوتی و ارتقای کیفیت منظر صوتی جهت ادراک مطلوب کاربران داشته باشند. این مقاله با رویکرد بومی سازی پژوهش در کشور ایران انجام گرفته است. لذا، یکی از مکانهایی که همواره افراد با آن سروکار داشته اند و مولفه های صوتی زیادی در آن جاری بوده است، بازارها هستند که در گذشته به شکل سنتی و امروزه به مجتمع های تجاری مدرت تبدیل شده اند و این مولفه ها در این مجتمع ها دچار تغییر و تحولاتی شده است. در این پژوهش به بررسی اصوات و حس شنوایی در بازارهای سنتی ایران پرداخته و "صدا"هایی که عموما در بازارهای سنتی شنیده می شده و به گونه ای به ادراک افراد از محیط و حس تعلق و خوانایی میط بازار کمک می کرده است را بررسی و با مجتمع های تجاری مدرن و امروزی مقایسه شده اند. منابع استفاده شده در این پژوهش منابع کتابخانه ای و اسنادی بوده و از روش توصیفی-تحلیلی برای نگارش آن استفاده شده است.