مرتضی تهامی پور زرندی - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی
سحر دشتبان فاروجی - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی
سمانه جواهردهی - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

امروزه کشورهای کم آب در تعیین راهبردهای بلندمدت تولیدی خود به رویکرد تجارت آب مجازی توجه ویژه ای دارند. از این رو، هدف مطالعه حاضر تحلیل وضعیت آب مجازی در تجارت محصولات صنعتی با شرکای مختلف تجاری ایران است که از روش شاخص های فنی- پایه و داده های طرح آمارگیری از کارگاه های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر مرکز آمار ایران برای دوره زمانی ۹۳-۱۳۹۰ استفاده شده است. در این راستا، با توجه به تعداد زیاد کشورهای شریک تجاری، ۲۰ کشور با سهم بالای ۹۵ درصدی در تجارت، انتخاب گردید و روند صادرات و واردات آب مجازی در مورد آن ها بررسی شد. نتایج نشان داد که روند خالص صادرات آب مجازی وضعیت مطلوبی را نشان نمی دهد. چنان که خالص صادرات آب مجازی از ۱۱۲- میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۰ به ۱۱۵ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۳ رسیده است. به بیان دیگر، بخش صنعت از واردکننده خالص آب مجازی به صادرکننده خالص آب تبدیل شده است. همچنین بیشترین صادرات و واردات آب مجازی به ترتیب با حجم ۱۱۹ و ۹۹ میلیون مترمکعب مربوط به کشور امارات متحده عربی و چین بوده است. اطلاعات حاصل شده براساس یافته های تحقیق می تواند برای اصلاح روابط و ترکیب تجاری محصولات صنعتی در راستای حفظ منابع آبی استفاده گردد. 

آب مجازی, محصولات صنعتی, ایران