محمدعلی کفایی - استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

این مقاله، پاسخی اثباتی به سوال درباره نیاز به یک الگوی اقتصاد اسلامی است، سپس به تشریح ابعاد آن می پردازد. ویژگی متمایزکننده چنین الگویی، برجسته کردن بعد اخلاقی محاسبات اقتصادی است، یعنی رفتار اقتصادی فرد بدون توجه به وابستگی های اخلاقی، پیش بینی نشدنی باقی می ماند و نشان می دهد که رفتار عقلایی حداکثر نمایی مطلوبیت، از تجدید سازمان نظام های اقتصادی امروزین کشور های مسلمان با گرایش به اخلاق گرایی منتفع می شود. نظام اقتصاد اسلامی به شکل رسمی، به صورت یک نظام بهینه مطرح می شود. از نظر روش شناسی، این نظام اهمیت در خور توجهی هم به قضاوت های ارزشی و هم به قضاوتهای اثباتی در تعمیم بخشیدن به یک اقتصاد اسلامی آرمانی می دهد. از جنبه نظری، این نظام راهی برای تبدیل اصول اخلاقی انکار ناپذیر آن به عبارت های انکارپذیری درباره رفتار کارگزاران اقتصادی در زندگی واقعی یک جامعه مسلمان است. در عمل برای آنکه چنین نظامی نگاه اخلاقی مسلط اسلام را نسبت به فرآیندهای اقتصادی بنمایاند، به نیازهای کم امتیاز ترین انسان - ها در یک اقتصاد در حال رشد، بالاترین اولویت را می دهد، که دادن وزن بیشتر به تولید کالاهای ضروری، حداقل نمودن تولید و مصرف کالاهای لوکس اسراف گرایانه و توزیع مجدد درآمد و ثروت از ثروتمندان به فقیران را ایجاب می کند.

...