بررسی فونستیک مورچه ها (Hymenoptera: Formicidae) در شیراز و حومه

سابقه و هدف: مورچه ها، شناخته شده ترین حشرات اجتماعی هستند که تاثیر قابل توجهی بر اکوسیستم های محل زندگی خود می گذارند. نقش این حشرات در تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک و متقابلا اثر آنها بر گیاهان، میکروارگانیسم ها و دیگر موجودات زنده خاک انکارناپذیر است. شرایط اقلیمی گسترده و تنوع بالای زیستگاه ها در ایران باعث حضور گونه های گیاهی و جانوری بسیار متنوعی در این منطقه شده است. فون خانواده Formicidae در ایران تا کامل شدن فاصله ی زیادی دارد و تاکنون تعداد ۲۱۳ گونه از ۳۲ جنس و ۴ زیرخانواده گزارش شده است. مواد و روش ها: در این تحقیق برای بررسی فونستیک مورچه های شهر شیراز، این شهر را به ۱۸ ایستگاه مطالعاتی با شرایط اکولوژیکی متفاوت تقسیم کرده و نمونه برداری از ایستگاه ها در زمان ها و دفعات برابر و در سه فصل بهار، تابستان و پاییز انجام شد. نمونه های جمع آوری شده، پس از انتقال به شیشه های حاوی الکل ۷۰%، با استفاده از استریومیکروسکوپ و کلیدهای شناسایی معتبر تا حد جنس و گونه شناسایی شدند. گونه های شناسایی شده مورد تائید برایان تیلور از انجمن حشره شناسی سلطنتی لندن قرار گرفت. اثرات عوامل محیطی (ارتفاع، درصد مواد آلی خاک (TOM)، دما، رطوبت هوا، رطوبت خاک، pH خاک و دانه بندی خاک) بر غنای گونه ای در ایستگاه های مطالعاتی ثبت و در محیط نرم افزار SPSS۲۲ مورد آزمون رگرسیون خطی قرار گرفتند. نتایج و بحث: نتایج شناسایی منجر به معرفی ۱۹ گونه از ۱۳ جنس و ۳ زیرخانواده به شرح زیر شد:Subfamily ۱,Dolichoderinae: Tapinoma simrothi Krausse, ۱۹۱۱              Subfamily ۲,Formicinae: Camponotus (Tanaemyrmex) xerxes Forel, ۱۹۰۴; Camponotus (Myrmosericus) armenaicus Arnol'di, ۱۹۶۷; Camponotus (Tanaemyrmex) aethiops (Latreille, ۱۷۹۸); Camponotus (Tanaemyrmex) sanctus Forel, ۱۹۰۴; Cataglyphis nodus (Brullé, ۱۸۳۳); Cataglyphis frigidus  subspecies persicus (Emery, ۱۹۰۶); Lepisiota semenovi (Ruzky, ۱۹۰۵); Lasius turcicus Santschi, ۱۹۲۱; Paratrechina vividula (Nylander, ۱۸۴۶)Subfamily ۳,Myrmicinae: Cardiocondyla persiana Seifert, ۲۰۰۳; Crematogaster sp. (sp undet cf Safariyan, ۲۰۱۴); Messor melancholicus Arnol’di, ۱۹۷۷; Messor syriacus Thomé, G., ۱۹۶۹; Messor rufotestaceus (Foerster, ۱۸۵۰);  Monomorium kusnezowi  Santschi, ۱۹۲۸; Pheidole pallidula (Nylander, ۱۸۴۹); Pheidole teneriffana Forel, ۱۸۹۳; Tetramorium davidi Forel, ۱۹۱۱نتیجه ­گیری: جز گونه های T.simrothi، C.frigidus، C.persiana،M.rufotestaceus و P.teneriffana سایر آن ها برای اولین بار از استان فارس و همچنین گونه های T.simrothi و P.teneriffana برای اولین بار از شهرستان شیراز گزارش می شوند. نتیجه گیری: بررسی داده های آماری آزمون رگرسیون خطی در محیط نرم افزار SPSS۲۲ بیانگر ارتباط معنی دار pH خاک با غنای گونه ای جوامع مورچه ها است.

Keywords:

Hymenoptera , مورچه ها , فون , شیراز , فاکتورهای محیطی , غنای گونه