جذب و واجذب علفکش ها در خاک در شرایط مزرعه و آزمایشگاه

سابقه و هدف: آلودگی ناشی از کاربرد نهاده های کشاورزی به ویژه علف کش ها یکی از چالش های زیست محیطی عصر حاضر است و به کارگیری فناوری های نوین همچون سم-آبیاری این مشکل را دوچندان کرده است. بنابراین، گزینش راهبردهای بهینه مدیریتی با تکیه بر شناخت سرنوشت سموم در خاک بسیار ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی کمی رفتار جذب سطحی و رهاسازی علف کش ها در خاک در شرایط واقعی مزرعه و در آزمایشگاه است. مواد و روش ها: بدین منظور، علف کش متری بیوزین به خاک کرت های آزمایشی در مزرعه به دو روش سم پاشی معمولی (Conventional Spraying: CS) و سم-آبیاری (Herbigation: HRB) و در محیط آزمایشگاه افزوده شد. پس از بررسی رفتار جذب و واجذب علف کش به روش های پیمانه ای و سانتریفیوژ، مدل های مختلف جذب تعادلی به داده های به دست آمده برازش داده شدند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که به دلیل مقدار کم ماده آلی و رس در خاک، به طور کلی جذب سطحی علف کش در هر سه نوع تیمار ضعیف است و روند کلی آن از مدل فروندلیچ پیروی می کند. نتایج نشان داد از آنجایی که در هر سه تیمار مکانیسم جذب سطحی علف کش از نوع پیوند هیدروژنی ضعیف است، بخش عمده علف کش جذب شده پس از چهار مرحله شست وشو رهاسازی می شود. اما در تیمارهای آزمایشگاهی و سم-آبیاری، مقدار رهاسازی نسبتا کمتر بوده و پسماند کمی به دلیل پخشیدگی مولکول های علف کش به درون منافذ بین خاک دانه ای و به دام افتادن در این منافذ مشاهده می شود. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این بررسی نشان داد که مقدار جذب سطحی علف کش در تیمارهای آزمایشگاهی و سم-آبیاری به دلیل وجود رطوبت بیشتر در خاک و در نتیجه افزایش مکان های آب دوست ماده آلی و نیز پخشیدگی مولکول های سم به درون منافذ بین خاک دانه ای، بیشتر از تیمار سم پاشی معمولی است، و بنابراین روش کاربرد سم بر رفتار جذب سطحی و رهاسازی آن تاثیرگذار است. بنابراین کاربرد سم به صورت سم-آبیاری به منظور کاهش هدررفت و افزایش کارایی آن در مزرعه پیشنهاد می شود.

Keywords:

جذب سطحی , رهاسازی , سم- آبیاری , سمپاشی معمولی