نمایه های اکولوژیکی در ارزیابی توان رشد و توسعه شهری (بررسی موردی: کلانشهر تهران)

سابقه و هدف: طبق گزارش بانک جهانی، نرخ رشد شهری با سرعتی بیش از نرخ رشد مطلق جمعیت در حال افزایش است و این رشد و توسعه شهری اگر بدون توجه به پایداری اکولوژیکی بستر شهر صورت پذیرد، موجب بروز بحران های محیط زیستی در سطوح مختلف (جهانی، ملی و محلی) خواهد شد. آنچه مسلم است مدیریت توسعه کلان شهرها از جمله تهران نیز بدون در دست داشتن سند راهبردی که استخوان بندی اصلی توسعه را در بستر اکولوژیک سرزمین ترسیم کند امکان پذیر نیست. در این میان به نظر می رسد ارائه الگویی بر اساس نمایه های اکولوژیکی برای ارزیابی توان توسعه شهری راه حل مناسبی برای پیشگیری و بستر مناسبی برای برنامه ریزی محیط زیست شهری فراهم آورد. مواد و روش ها: از آنجا که یافتن نمایه های اکولوژیکی متناسب در مدل سازی ارزیابی توان توسعه شهری نیازمند جامع نگری در تصمیم گیری و بهره مندی از تخصص های مختلف بر اساس معیارهای چندگانه کمی و کیفی است بنابراین به کارگیری روش تصمیم گیری چندمعیاره با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی در این تحقیق محرز است و از سوی دیگر ابهام و عدم قطعیت ذاتی حاکم بر محیط تصمیم گیری و ناسازگاری قضاوت های افراد تصمیم گیرنده موجب شد تا از منطق فازی برای مواجهه با ابهام موجود در برنامه ریزی و تصمیم گیری های این تحقیق در منطقه مطالعاتی کلان شهر تهران بهره گرفته شود. نتایج و بحث: در این تحقیق پس از مرور منابع با استفاده از اطلاعات به دست آمده، دانش تخصصی و تکنیک دلفی معیارهای مورد نظر شناسایی و وارد پایگاه داده در سامانه اطلاعات جغرافیایی شد. سپس با استفاده از تحلیل چندمعیاره و منطق فازیلایه های اطلاعاتی با ضریب اهمیت منتج از تکنیک دلفی با هم ترکیب و نهایتا طبق هر دو منطق بولین و فازی در نرم افزار ARC GIS ۱۰.۱تصمیم گیری شد. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان می دهد با توجه به نمایه های اکولوژیکی مورد نظر در این تحقیق پهنه مناسبی برای توسعه افقی کلان شهر تهران قابل شناسایی نیست.  

Keywords:

توسعه شهری , تحلیل چندمعیاره , منطق فازی , ارزیابی توان اکولوژیک