نقش فضای سبز محیط های آموزشی کودکان در تقویت حس تعلق به مکان(بررسی موردی: مدارس ابتدایی ناحیه دو، شهر شیراز)

سابقه و هدف: حس تعلق به مکان یکی از واکنش های احساسی و عاطفی انسان نسبت به محیط است که فرد را به مکان پیوند داده و هویت شخص و مکان  را شکل می دهد. محیط های آموزشی کودکان، بعد از محیط خانه و خانواده، بیشترین سطح ارتباط را با کودکان به تعامل می گذارد و حس تعلق به مکان، ممیزی هایی برای شوق بازگشت به مدرسه و ماندن در آن فراهم آورده، که از جمله عامل های اساسی در پیوند دانش آموز با محیط آموزشی است. از طرفی دیگر کمبود سطح کمی و کیفی فضای سبز محیط های آموزشی مدارس امروز در کشور ما، این محیط ها را به مکانی بی روح با مصالح و ساختمان های غیرجذاب برای کودکان بدل ساخته است. هدف از انجام این تحقیق پاسخ به این پرسش است که اساسا چه ارتباط معناداری میان محیط سبز مدارس (و ابعاد مختلف ارتباط با فضای سبز) و حس تعلق به مکان وجود دارد؟مواد و روش ها: در این تحقیق سعی  شده با بهره گیری از بررسی های کتابخانه ای مبانی حس تعلق و نقش آن در محیط های آموزشی کودکان تبیین شود، و سپس با استفاده بررسی های میدانی و به روش پرسش نامه ای، فرضیات مطرح شده در ابتدای پژوهش را با تحلیل اطلاعات به دست آمده از پرسش نامه در نرم افزار SPSS ارزیابی کنیم. در این پرسش نامه دو عامل حس تعلق به مدرسه و ارتباط با فضای سبز مدرسه (به همراه عوامل مختلف آن شامل ”ارتباط حسی با فضای سبز“، ”مشارکت در خلق فضای سبز“ و ”ارتباط آموزش محور با فضای سبز“) مورد سنجش قرار گرفتند.نتایج و بحث: این قسمت از دو بخش آمار توصیفی و آزمون فرضیات تشکیل شده است. و بخش آمار توصیفی رابطه مستقیم بین سطح کمی و کیفی ارتباط با فضای سبز مدرسه و حس تعلق به مدرسه مشهود است. شاهد این امر متناسب بودن سطح فضای سبز مدارس با حس تعلق دانش آموزان است که از پرسش نامه های توزیع شده بین دانش آموزان این مدارس به دست آمده است. در بخش آزمون فرضیات با استفاده از روش آزمون فرضیات هر یک از فرضیات تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد که با به کارگیری  شیوه ای کمی از دو روش آزمون همبستگی (Correlation Test) و رگرسیون چندمتغیره (Multiple Linear Regression) در ارزیابی فرضیات استفاده شده است. فرضیه اصلی تحقیق با همبستگی پیرسون (۶۴۹/۰) که بیانگر رابطه مثبت و بسیار قوی بین متغیر ارتباط با فضای سبز مدرسه و حس تعلق به مدرسه است تقویت می شود. همچنین فرضیات فرعی تحقیق با ضریب همبستگی و ضریب معناداری قابل قبول تایید می شوند.نتیجه گیری: در انتها این نتیجه حاصل شده که رابطه ای معنادار بین ارتباط با فضای سبز مدرسه در سطوح مختلف آن از جمله: ”ارتباط حسی با فضای سبز“، ”مشارکت در خلق فضای سبز“ و ”ارتباط آموزش محور با فضای سبز“، با حس تعلق به مدرسه در کودکان برقرار است. ارتباط حسی با فضای سبز با ایجاد درگیری مستقیم (با تمام حواس ادراکی) و تجربه مدار با محیط، باعث تسلط شناختی بر مکان می شود که خود از عوامل ایجاد حس خودی بودن و تعلق به مکان است. مشارکت در خلق فضای سبز حس تملک فضایی و عزت نفس را در کودکان بر می انگیزد که پیوند با مکان را تسهیل می کند. ارتباط آموزش محور با فضای سبز نیز از دیگر مواردی است که در آن فضای بیرون و طبیعت به عنوان محیط آموزشی و یا حتی منبع آموزش و یادگیری مطرح است.

Keywords:

حس تعلق به مکان , فضای سبز , ارتباط حسی , خلق فضای سبز , ارتباط آموزش محور