لیلا تبریزی - دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابعطبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
سیاوش محمدی - دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابعطبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
مجتبی دلشاد - دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابعطبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
بابک متشرع زاده - دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابعطبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

گیاه دارویی رزماری (Rosmarinus officinalis L.) گیاهی چندساله و از تیره نعناعیان (Lamiaceae) است که در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و نوشابه سازی استفاده می شود. برای بررسی رشد و عملکرد گیاه دارویی رزماری در همزیستی با قارچ میکوریزا آربسکولار تحت تنش فلزات سنگین سرب و کادمیوم، تحقیقی در سال  ۱۳۹۱ بر اساس یک آزمایش گلدانی در گلخانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد.  تیمارها شامل قارچ میکوریزا در دو سطح تلقیح و عدم تلقیح میکوریزا و فلز سنگین در پنج سطح بدون فلز، سرب ۱۵۰، سرب ۳۰۰، کادمیوم ۴۰ و کادمیوم ۸۰ میلی‎گرم در کیلوگرم خاک بودند. صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی در بوته، طول ساقه فرعی، تعداد برگ، سطح برگ، قطر یقه، وزن‎تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک برگ، نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک اندام هوایی، درصد اسانس و عملکرد اسانس اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت فلزات سنگین سرب و کادمیوم در خاک میزان رشد و عملکرد در رزماری کاهش یافت. اما تلقیح گیاهان با قارچ میکوریزا باعث افزایش آن‎ها در شرایط تنش فلزات سنگین شد و رشد و عملکرد را در چنین شرایطی بهبود بخشید. بیشترین میزان وزن تر و خشک اندام هوایی در گیاهان میکوریزی و عدم کاربرد فلزات سنگین و کمترین میزان این صفات در گیاهان غیرمیکوریزی آلوده به کادمیوم ۸۰ میلی‎گرم در کیلوگرم خاک حاصل شد که به ترتیب به میزان ۶۳/۵۷ و ۴۶/۷۹ درصد نسبت به گیاهان میکوریزی و عدم کاربرد فلزات سنگین کاهش یافت. همچنین بالاترین درصد و عملکرد اسانس رزماری به ترتیب در گیاهان غیرمیکوریزی آلوده به سرب ۳۰۰ میلی‎گرم در کیلوگرم خاک و گیاهان میکوریزی غیر آلوده به فلزات سنگین به دست آمد.

تنش های محیطی, فلزات سنگین, گیاهان دارویی, نهاده زیستی