شهرام روستایی - استاد ژئومورفولوژی - دانشگاه تبریز
کریستینه جانانه - گروه ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تبریز

    زمین لغزش­ها و ناپایداری­های دامنه از جمله مخاطرات طبیعی مهمی هستند که همه ساله موجب خسارت­های جانی و مالی و از دست رفتن منابع اقتصادی می­شوند. این مخاطرات بیشتر در شیب­های طبیعی یا تغییر یافته به دست انسان اتفاق می­افتد. پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش از جمله روش­هایی است که با استفاده از آن می­توان مناطقی را که در معرض خطر وقوع زمین لغزش هستند تعیین کرد و با استفاده از نقشه­های پهنه بندی شده جهت تقلیل خسارات ناشی از آن برنامه ریزی و مدیریت انجام داد. در این تحقیق به بررسی پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش در حوضه آبریز بالقلو چای پرداخته شده است. در این تحقیق ابتدا عوامل مهم هشت گانه شیب، جهت شیب، زمین شناسی، خاک، اقلیم، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه و کاربری اراضی تشخیص داده شدند. مواد و روش مورد استفاده در این تحقیق سلسله مراتبی فازی در محیط GIS می­باشد به این صورت که پس از تهیه لایه­های اطلاعاتی با استفاده از پارامترهای فوق و وزن دهی به آن­ها در محیط GIS نقشه پتانسیل خطر با روش سلسله مراتبی (AHP) تهیه شد و طبقه بندی با روش فازی در محیط  GISانجام شد. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که  بیشترین درصد در سطح حوضه به ترتیب مربوط به پتانسیل پایین (۳۲.۲۱%) و کمترین درصد مربوط به پتانسیل بسیار بالا (۱۳.۵%) می­باشد. مناطق با پتانسیل بسیار بالا و بالا برای وقوع زمین لغزش با مساحت  ۳۲۷.۳۹ کیلومتر مربع در شمال غرب و قسمت­های کوچکی در جنوب و شرق حوضه واقع شده­اند و پتانسیل بسیار پایین و پایین با مساحت ۵۰۴.۰۶ بیشتر قسمت­های میانی تا شمال شرق و جنوب حوضه را در بر می­گیرند.

پهنه بندی خطر, زمین لغزش, مدل AHP فازی, حوضه بالقلو