اسماعیل عباسی - محیط زیست، دانشگاه خلیج فارس
مهدی خزایی - دانشجو

    یکی از مخرب­ترین پدیده­های هواشناسی که گستره فضایی و بازه زمانی آن کاملا متغییر است و در مقیاس­های مختلف خودنمایی می­کند توفان­های تندری است. پدید­ه­ای که مقیاس مکانی آن زمانی که در دل چرخندهای حاره­ای و مناطق همرفتی کمربند همگرایی بین حاره­ای قرار می­گیرد بسیار گسترده بوده و از سویی بسیار حیرت­آور، زیبا و در عین زیبایی طی شرایطی خاص فوق­العاده مخرب می­گردد. هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل چنین توفان­های مخرب در یک دوره زمانی ۲۵ ساله (۱۹۸۶-۲۰۱۰) در ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه می­باشد. داده­های مورد استفاده در این تحقیق شامل داده­های بارش روزانه و کدهای مربوط به پدیده­های هواشناسی، پارامترهای دمای خشک، نقطه شبنم، رطوبت نسبی، جهت و سرعت باد جهت محاسبه شاخص­های ناپایداری و پارامترهای ارتفاع ژئوپتانسیل، نم ویژه، سرعت قائم، مولفه­های باد مداری و نصف النهاری می­باشد. نتایج نشان داد که طی دوره آماری مورد بررسی سه توفان تندری بسیار شدید در منطقه مورد مطالعه رخ داده است. بررسی شاخص­های ناپایداری حاکی از قرار گرفتن این شاخص­ها در طبقه شدید و مناسب جهت رخداد پدیده توفان تندری می­باشد؛ همینطور وضعیت دینامیک جو همزمان با رخداد این پدیده نشان از حضور یک ناوه بسیار عمیق در غرب منطقه مورد مطالعه و قرارگیری خروجی هسته رودباد ترازهای ۵۰۰ و ۸۵۰ میلی­بار بر روی منطقه مورد مطالعه را دارد که در پی این اتفاق پدیده توفان تندری با شدت زیاد همراه با شکل­گیری ابرهای کومولوس و رعد و برق و نهایتا بارش­های سنگین منطقه مورد مطالعه را تحت تاثیر اثرات مخرب خود قرار داده است؛ این درحالیست که این وضعیت برای دو مورد شناسایی شده یعنی پدیده روز ۰۴ فوریه ۲۰۰۷ و ۱۲ دسامبر ۱۹۹۱ نسبت به دیگر موارد شناسایی شده یعنی  پدیده روز ۱۷ آوریل ۱۹۹۱ شرایط جوی ناپایدارتری را از نظر الگوهای گردشی متوسط مقیاس تجربه نموده است.

توفان های تندری, شاخص های ناپایداری, نمودار اسکیوتی, الگوهای گردشی جو, ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه