حسین عساکره - دانشگاه زنجان
مختار فتاحیان - دانشگاه زنجان

به منظور بررسی تغییرات زمانی- مکانی  پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران، از داده­های دوباره تحلیل شده میانگین ماهانه NCEP/NCAR با تفکیک افقی ۵/۲ درجه قوسی استفاده شد. بدین منظور از داده­های ارتفاع ژئوپتانسیل، مولفه مداری - نصف­النهاری باد  در یک دوره ۵۲ ساله، برای تعیین جایگاه مرز شمالی پشته، ­در محدوده ۸۰ درجه غربی تا ۱۲۰ درجه شرقی بهره گرفته شده است. بازه زمانی مورد استفاده شامل اردیبهشت )زمان احراز پشته) ۱۳۴۱ تا مهر ۱۳۹۱ بوده است. در این مقاله تلاش شد، تا رفتار طولانی مدت (تغییرات) پشته بر روی پهنه اقلیمی آن ارزیابی گردد. بنابراین تحلیل روند ارتفاع ژئوپتانسیل جو در مقیاس سالانه، به منظور مطالعه تغییرات            ارتفاعی ­پشته بر روی ایران با استفاده از روش رگرسیون خطی ساده انجام گرفت. همچنین        دوره­­های بازگشت پشته پرفشار جنب حاره، نیز براساس تحلیل طیفی و از روش تحلیل همسازها (هارمونیک) تخمین زده شد. نتایج نشان داد، سه تراز در دسترس که حاکمیت پشته در آن قابل تشخیص و نیز داده­های آن در دسترس است، ترازهای ۷۰۰ ، ۶۰۰ و۵۰۰ هکتوپاسکال است.­  یافته­ها نشان داد ارتفاع پشته پرفشار جنب حاره طی دوره، روندی افزایشی داشته است. این روند تغییرات در بخش­های غرب و شمال غرب کشور از نمود بیشتری برخوردار بوده است. در یافته­های حاصل­ وجود ­چرخه­های ۴-۳ ساله، ۶-۴ ساله و ۱۱-۸ ساله ­در سری زمانی داده­های سالانه احراز پشته قابل مشاهده است. وجود چرخه­های ۴-۳ ساله در بسیاری از مطالعات مختلف مشاهده شده و گویای ارتباط قوی و همبسته تغییرات رفتار سلول پرفشار جنب حاره با فعالیت­های نوسان­های جنوبی – ال­ نینو (ENSO) می­باشد

خط پشته, ارتفاع ژئوپتانسیل, مولفه مداری- نصف النهاری باد, تحلیل طیفی, ایران