سیده مرضیه موسوی - گروه علوم محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
منصور پورسینا - اداره کل حفاظت محیط زیست کرمان، کرمان، ایران
حسن جهانی - اداره کل حفاظت محیط زیست ایلام، ایلام، ایران
تورج رئیسی - اداره کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران

گربه وحشی(Felis lybica/Felis silvestris) یکی از گربه سانانی است با پراکنش وسیع جغرافیایی که علاوه بر عوامل تهدید انسانی به وسیله عامل تهدیدی بالقوه و متمایز از سایر گربه سانان یعنی اختلاط با گربه اهلی نیز در خطر است و همین موضوع، شناسایی گربه وحشی در طبیعت و حفاظت از آن را با چالش مواجه کرده است. در مطالعه حاضر با توجه به ضرورت شناسایی زیرگونه های موجود گربه وحشی در ایران و انجام بررسی های ریخت شناسی، ۸۱۴ جفت باز از قطعه NADH۵ از ژنوم میتوکندری برای ۳۸ نمونه گربه وحشی که از سطح زیستگاه های این گونه در ایران جمع آوری شده بود توالی یابی شدند. تحلیل های تبارشناسی، گربه وحشی را در ایران به دو زیر کلاد تقسیم کرد که توالی های ایران در ترکیب با توالی های جهانی گربه وحشی، در بین زیرکلاد گربه وحشی آسیایی و زیرکلاد گربه وحشی آفریقایی/اهلی قرار گرفتند. با استفاده از تصاویر در دسترس از گربه وحشی در این مطالعه و هم چنین دستورالعمل های موجود، امکان سنجی استفاده از صفات ریخت شناسی برای تفکیک نمونه های وحشی از اهلی بررسی شد که با توجه به عدم وجود تصاویر با کیفیت و نبود جزئیات لازم در تصاویر ، نتایج با عدم قطعیت همراه بود. لذا برای شناسایی گربه وحشی به وسیله صفات ریخت شناسی، وجود تصاویر گونه که ابعاد مختلفی از ویژگی های ریخت شناسی را بر اساس دستور العمل های مربوطه پوشش دهند الزامی است. ضمن این که تهیه دستورالعملی که بتواند در طبیعت با استفاده از ویژگی های خز و بدون نیاز به مطالعات مولکولی، امکان شناسایی گربه وحشی را فراهم کند، ضروری است. برای حفاظت از گربه وحشی، دانش ما از ویژگی های بوم شناسی گونه، وضعیت اختلاط، نرخ اختلاط و فاکتورهای محیطی تاثیرگذار بر روی فرایند هیبریداسیون باید افزایش یابد.

تبارشناسی, صفات ریخت شناسی, بوم شناسی, حفاظت, گربه وحشی