فاطمه کیاپور - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
علی شعبانی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
رقیه صفری - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

بسیاری از آفت­ کش ­ها پس از استفاده در کشاورزی به اکوسیستم ­های آبی راه پیدا می ­کنند و از آن به بعد، به عنوان آلاینده ­های زیست­ محیطی ایفای نقش می ­کنند. پارامترهای بیوشیمیایی خون ماهی از متداول ­ترین عواملی هستند که در صورت بروز آلودگی تحت تاثیر قرار می­ گیرند. در این مطالعه تاثیر دوزهای تحت کشنده سم آندوسولفان (۱۶، ۳۲ و ۶۴ میکروگرم بر لیتر)  بر فاکتورهای بیوشیمیایی سرم خون در ماهی زبرای گورخری (Danio rerio) پس از گذشت ۱، ۲، ۷ و ۱۴ روز بررسی شد. فعالیت آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینوترانسفراز، آسپارتات آمینو ترانسفراز، کلسترول، گلوکز، افزایش معنی ­داری را نسبت به تیمار شاهد نشان داد (۰/۰۵≥p ). فعالیت آلبومین نیز کاهش معنی­ داری (۰/۰۵≤p ) را نسبت به تیمار شاهد نشان داد. فعالیت پروتئین هم در روز اول مواجهه با سم اندوسولفان افزایش معنی­ داری (۰/۰۵≥p ) را در تیمارها نسبت به تیمار شاهد نشان داد، اما در روزهای ۲، ۷ و ۱۴ تفاوت معنی­ داری مشاهده نگردید. در مجموع قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دوزهای تحت­ کشنده سم آندوسولفان سبب ایجاد تغییرات بیوشیمیایی در خون ماهی زبرای گورخری می­ گردد. لذا سنجش فاکتورهای بیوشیمیایی می­ تواند به عنوان ابزار ساده و مناسبی جهت ارزیابی تاثیر سموم بر ماهی­ ها پیشنهاد شود.

اندوسولفان, فاکتورهای بیوشیمیایی, ماهی زبرا