آذرنوش عموزاده - گروه گیاه پزشکی و شناسایی و مبارزه با علف های هرز، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
مجید میراب بالو - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
علیرضا نظری - گروه گیاه پزشکی و شناسایی و مبارزه با علف های هرز، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

هدف از این مطالعه بررسی تغییرات جمعیت دو گونه تریپس متعلق به جنس Haplothrips در مزارع برنج با دو اقلیم متفاوت بود. نمونه ­برداری  ­ها در فصل زراعی ۱۳۹۷-۱۳۹۶ از مراحل مختلف رشد برنج در چهار مزرعه در شهرستان­ های چرداول (معتدل سردسیری) و دره­ شهر (معتدل گرمسیری) واقع در استان ایلام (غرب ایران) انجام شد. در مجموع هشت گونه تریپس متعلق به شش جنس و سه خانواده جمع ­آوری و شناسایی گردید؛ که در بین آن­ ها Haplothripsganglbaueri Schmutz و Haplothrips aculeatus (Fabricius) به ترتیب با فراوانی ۷۳/۱۶ و ۱۷/۸۳ درصد (در مزارع برنج دره­ شهر) و ۶۱/۱۹ و ۲۷/۲۵ درصد (در مزارع برنج چرداول) دارای بیش ترین جمعیت بودند. بر اساس نتایج به دست آمده، زمان ظهور هر دو گونه تریپس در هر دو منطقه سردسیر و گرمسیر از زمان به ساقه رفتن گیاه برنج بود. بیش ترین تراکم هر دو گونه H. ganglbaueri و H. aculeatus در مزارع برنج دره­ شهر، در مرحله بالغ به ترتیب با میانگین ۰/۸ و ۰/۳۳ تریپس مربوط مرحله پرشدن دانه و بیش ترین تراکم مرحله نابالغ و مجموع (بالغ و نابالغ) به ترتیب با تعداد (۰/۹ و ۱/۴۰) و (۰/۳۳ و ۰/۶) تریپس مربوط به مرحله گل دهی برنج بود. اما بیش ترین تراکم H. ganglbaueri در مزارع برنج چرداول در مرحله بالغ با تعداد ۰/۷۳ تریپس مربوط به مرحله گل دهی و بیش ترین تراکم مرحله نابالغ و مجموع (بالغ و نابالغ) با تعداد ۰/۹۳ و ۱/۴۰ تریپس مربوط به مرحله خوشه ­دهی برنج بود. هم چنین بیش ترین تراکم H. aculeatus در مزارع چرداول در مرحله بالغ و مجموع (بالغ و نابالغ) با تعداد ۰/۲۶ و ۰/۴۳ تریپس مربوط به مرحله پرشدن دانه و بیش ترین تراکم مرحله نابالغ تریپس با تعداد ۰/۲۳ تریپس مربوط به مرحله گل دهی برنج به دست آمد.نتایج آزمون T-test برای دو گونه هاپلوتریپس بین دو شهرستان دره­ شهر و چرداول نشان داد که بین این دو منطقه اختلاف معنی­ داری وجود نداشت. به طور کلی روند تغییرات جمعیت مراحل نابالغ تریپس در هر دو منطقه از ابتدای حضور در مزرعه پایین و سپس یک سیر صعودی نشان داد و در مرحله گل دهی برنج نیز روند کاهشی پیدا کرد. هم چنین حشرات بالغ تریپس در اوایل مرحله رشدی برنج مشاهده شدند، به طوری­ که تراکم حشرات بالغ در ابتدای فصل پایین بوده و سپس بعد از افزایش تدریجی، در مرحله پر شدن دانه از تراکم تریپس کاسته شد.

برنج, Haplothrips, فراوانی, اقلیم, ایران