ایمان اسلامی - گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
حسین سروی صدرآباد - گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
حسن طباطبایی - گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
محمد رحمانی - گروه محیط زیست، دانشکده علوم دریایی و محیطی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

سابقه و هدف: مدیریت مشارکتی کارآمد در منابع طبیعی و محیط زیست در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، بینش کنشگران و توسعهرفتار مشارکتی آنها است. برهمین اساس، سازمان های مرتبط با این امر برای برگزاری دوره های آموزشی - ترویجی، اقدامات ظرفیت سازیو توانمندسازی را با صرف هزینه و انرژی زیاد انجام می دهند که نتیجه این اقدام ها در عمل باید توسعه شبکه ارتباطات میان فردی، تعاملاتدوسویه و پویایی شبکه کنشگران روستایی برای حل مسئله های محیط زیستی بر مبنای تفکر جمعی و افزایش اعتماد باشد. با وجود این،میزان تاثیر این اقدام ها در ارتباطات مشارکتی جامعه هدف کمتر ارزیابی می شود که این ارزیابی نقش مهمی در شناخت میزان موفقیت ایندوره ها و اصلاح و تکامل آن خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش و پروژه های توانمندسازی صاحبان منافع قنات برارتباطات مشارکتی آنها در حفاظت از این منبع ارزشمند در محدوده خشک و کویری استان یزد در منطقه خضرآباد به روش تحلیل شبکهاجتماعی است.مواد و روش ها: این مطالعه به منظور شناخت تاثیر آموزش به صورت کمی بر ارتباطات مشارکتی کنشگران در دو مرحله ) مقایسه قبل وبعد از مجموعه اقدام های توانمندسازی( شامل شبکه کامل بهره برداران قنات را مورد سرشماری قرار داده است. شبکه اجتماعی تحقیق درقالب دو پیوند اعتماد و مشارکت با اندازه گیری سنجه های سطح کلان و تحلیل اطلاعات در محیط نرم افزار Ucinet انجام گرفته است.نتایج و بحث: نتایج نشان داد تمامی سنجه های شبکه پس از اجرای طرح بیان شده بهبود یافته است. تغییر مقدار سنجه ها نشان می دهدکه افزایش تعداد ارتباط مشارکتی و تعاملی صاحبان منافع همراه با سرعت بیشتر و زمان کمتر رخداده است. نتیجه این تحقیق بیانگر خروجانحصار و تمرکز شبکه از چند کنشگر و گردش سریعتر اطلاعات و ارتباطات و در نتیجه افزایش تعادل شبکه کنشگران است که مجموعه این موارد موجب افزایش روابط متقابل اعتماد و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی در حفاظت از منبع آب قنات گردیده و در نتیجهساماندهی بهتر حفاظت مشارکتی را در بر خواهد داشت.نتیجه گیری: وضعیت سنجه های مورد مطالعه )سطح کلان شبکه( پس از اجرای طرح توانمندسازی و ظرفیت سازی جوامع محلی بهبودیافته است و تاثیر این فعالیت ها و اقدام ها اگر مدون و هدفمند باشد می تواند تاثیر چشمگیری بر رشد سرمایه اجتماعی و توسعه ارتباطاتحفاظت مشارکتی در بخش منابع طبیعی و محیط زیست بویژه منابع آب داشته باشد و ضریب موفقیت فعالیت همکاری به میزان قابلتوجهی افزایش دهد .

حفاظت مشارکتی, سرمایه اجتماعی, تحلیل ذینفعان, قنات, خضرآباد