حسین بائی - گروه تغذیه دام و طیور، دانشکده علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
تقی قورچی - گروه تغذیه دام و طیور، دانشکده علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
عبدالحکیم توغدری - گروه تغذیه دام و طیور، دانشکده علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

این آزمایش به ­منظور بررسی تاثیر استفاده از پودر ضایعات خرما بر عملکرد رشد، قابلیت­ هضم مواد مغذی، فراسنجه­ های شکمبه ­ای و خونی و فعالیت آنزیم ­های سلولاز در شترهای پرواری نژاد ترکمن انجام شد. تعداد ۳ نفر شتر نر نژاد ترکمن با میانگین وزن اولیه ۱۵±۳۳۵ کیلوگرم و سن حدود ۲۴ ماه مورد استفاده قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح چرخشی با ۳ تیمار شامل تیمار ۱: شاهد (یونجه خرد شده+ کنسانتره)، تیمار ۲: جیره شاهد+۱۰ درصد پودر خرما ، تیمار ۳: جیره شاهد+۲۰ درصد پودر خرما انجام گرفت. هر شتر به ­مدت ۲۱ روز (۱۴ روز عادت ­پذیری و ۷ روز نمونه ­گیری) از هر تیمار تغذیه شد. باقی ­مانده خوراک در ۷ روز پایانی هر دوره اندازه­ گیری شد و نمونه مدفوع هر شتر در ۳ روز آخر جمع­ آوری و خشک گردید. جهت اندازه ­گیری قابلیت ­هضم مواد مغذی از روش خاکستر نامحلول استفاده شد. استفاده از پودر ضایعات خرما به ­مقدار ۱۰ درصد جیره باعث بالاترین افزایش وزن روزانه شترها شد (۰/۰۵>p ). تفاوت بین تیمارها به ­لحاظ مصرف ماده­ خشک خوراک و ضریب تبدیل معنی­ دار نبود. استفاده از پودر ضایعات خرما به شکل معنی­ داری سبب بهبود قابلیت­ هضم ماده ­خشک، پروتئین ­خام، الیاف نامحلول در شوینده و چربی­ خام شد (۰/۰۵>p ). تغذیه شترهای نر با پودر ضایعات خرما تاثیری بر گلوکز، کلسترول، لیپوپروتئین با دانسیته بالا، لیپوپروتئین با دانسیته پایین و نیتروژن اوره ­ای خون خون نداشت. پودر ضایعات خرمابر فعالیت آنزیم کربوکسی متیل سلولاز و فعالیت آنزیم میکروکریستالین سلولاز در بخش ­های وابسته به ذرات، بخش خارج سلولی، بخش داخل سلولی (نانومول/دقیقه) نداشت، اما تمایل به معنی­ دار بودن در بخش خارج سلولی و کل فعالیت آنزیم میکروکریستالین سلولاز داشت. اختلاف معنی ­داری بر روی pH شکمبه ­ای بین تیمارها وجود نداشت. به طورکلی نتایج نشان داد افزایش وزن روزانه شترهای دریافت­ کننده جیره حاوی ۱۰ درصد پودر ضایعات خرما و قابلیت هضم مواد مغذی شترهای دریافت­ کننده جیره حاوی ۲۰ درصد پودر ضایعات خرما نسبت به سایر شترها بیش ­تر بود. بنابراین با توجه به نتایج این پژوهش می ­توان گفت جایگزین شدن جو در سطح ۲۰ درصد با پودر ضایعات خرما در جیره شترهای پرواری می­ تواند به­ عنوان روش مناسبی جهت کاهش هزینه­ های پرواربندی شتر بدون اثرات منفی به ­کارگیری شود.

آنزیم های سلولاز, پودر خرما, شتر, عملکرد, قابلیت هضم, متابولیت های خون