مهران لقمانی - گروه زیست شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، بندرچابهار، ایران
زهره سلطانی - گروه زیست شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، بندرچابهار، ایران
صفورا مشهدی - گروه زیست شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، بندرچابهار، ایران

مطالعه حاضر با هدف بررسی و مقایسه تجمع فلزات مس و روی و کادمیوم در رسوب، بافت عضله و پوسته خرچنگ شبح (Ocypode saratan) در دو بازه زمانی (قبل و بعد از مانسون) در دو خلیج چابهار و گواتر در سال ۱۳۹۸ انجام شد. تعداد ۶۰ نمونه خرچنگ بیومتری و سنجش فلز در عضله و پوسته آن­ ها انجام گردید. الگوی تجمع فلزات در هر دو بافت و در هر دو دوره به ­صورت Zn>Cu>Cd به ­دست آمد. بیش ­ترین غلظت فلز با ۴/۵۰±۹۹/۳۹ مربوط به فلز روی در پیش مانسون و کم ­ترین غلظت هم مربوط به کادمیوم با ۰/۰۰۷±۰/۰۱۶ میکرو گرم برگرم وزن خشک در پس مانسون در عضله بوده­ اند. در حالت کلی، مقایسه غلظت فلزات بین دو فصل در بافت عضله، پوسته و رسوب نشان داد که غلظت فلزات در بافت عضله و پوسته در فصل پیش مانسون به­ طور معنی ­داری بیش ­تر از پس مانسون بود (۰/۰۵>­p ). به­ جز برای فلز مس در بافت عضله که نتایج نشان داد به­ میزان کمی غلظت فلز مس در عضله پس مانسون بیش ­تر از پیش مانسون بود. در رسوب، غلظت فلز مس و روی در فصل پس مانسون بالاتر از پیش مانسون به ­دست آمد (۰/۰۵>p ­). اما غلظت کادمیوم با تفاوت ناچیزی در پیش مانسون بالاتر از پس مانسون بود (۰/۰۵

p ­). مقایسه غلظت فلزات در بافت عضله با استانداردهای FAO,MAFF,FDA,WHO و NHMRC نشان داد که فلز روی از سه استاندارد FAO,MAFF,FDA بالاتر بوده است. اما فلز کادمیوم پایین ­تر از مقادیر استاندارد به ­دست آمد. طبق گزارشات، فلزات مس و روی دارای مقادیر بیش از حد مجاز بودند که برای سلامت موجود و در نتیجه، زنجیره غذایی و انسان نگران ­کننده است و باید اقدامات لازم جهت کنترل انجام شود. برای رسوبات، استانداردهای کیفیت رسوب آمریکا و کانادا نشان داد که غلظت فلزات در رسوب مطالعه حاضر پایین ­تر از حد استانداردهای کیفیت رسوب می باشند. بنابراین، فلزات مورد مطالعه در رسوبات مناطق مورد مطالعه تهدیدی برای موجودات آن مناطق نیستند.

فلزات سنگین, خلیج چابهار, خلیج گواتر, مانسون, Ocypode saratan, خرچنگ شبح