انوار بحرانی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
رسول قربانی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
جمشید فولادی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران
سعید نوجوان - گروه شیمی، دانشکده علوم شیمی و نفت، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

مطالعه­ حاضر به ­منظور جداسازی و تشخیص اسیدهای آمینه ضروری موجود در بافت عضله ماهی کپورمعمولی (Cyprinus carpio) صورت گرفت. بدین ­منظوردر سال ۱۳۹۷ تعداد سه قطعه ماهی کپورمعمولی از پره ­های مستقر در سواحل جنوبی دریای خزر نمونه ­برداری و پس از زیست سنجی، بافت هدف (عضله) ماهیان جداسازی و در مخزن ازت با دمای ۱۹۶- درجه سانتی ­گراد نگه ­داری شدند. در آزمایشگاه، جهت استخراج پروتئین از روش حل کردن/ رسوب دادن در نقطه ایزوالکتریک، تبدیل پروتئین­ به اسیدآمینه با روش هیدرولیز اسیدی و برای جداسازی اسیدهای آمینه ضروری از روش کروماتوگرافی لایه نازک استفاده گردید. در این روش از صفحات تجاری TLC Silica gel ۶۰F۲۵۴  (ساخت شرکت مرک آلمان) به ­عنوان فاز ساکن و از فاز متحرک (بوتانل/اسید استیک/آب) به نسبت­ های (۱:۲:۴) تهیه و جهت آشکارسازی اسیدهای آمینه از معرف نین­ هیدرین استفاده گردید. مقدارکمی اسیدهای آمینه­ و فاکتور بازداری (Rf) آن ­ها محاسبه گردید. فاز متحرک  و ساکن بهینه ­سازی شده و با کیفیت­ بالا جداسازی را نشان می­ دهد. یافته­ ها به ­روش کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) نشان دادند که تمامی اسیدهای آمینه ضروری (آرژنین، هیستیدین، فنیل آلانین، ایزولوسین، ترئونین، والین، لوسین، متیونین و لیزین) در بافت عضله ماهی کپور وجود دارد. اسیدآمینه تریپتوفان به ­دلیل هیدرولیز اسیدی تخریب و مشاهده نگردید. ارزیابی ترکیب ۱۷ اسیدآمینه ضروری و غیرضروری به ­وسیله کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) اختلاف معنی­ داری را بین اسیدهای آمینه نشان داد به ­طوری­ که بیش ­ترین میزان اسیدآمینه در گوشت ماهی کپور به لیزین وگلوتامیک اسید و کم­ ترین میزان به آسپارتیک اسید و متیونین اختصاص دارد. بنابراین با توجه به عدم توانایی بدن انسان در ساخت اسیدهای آمینه ضروری، مصرف­ کپورماهیان در جیره غذایی می ­تواند به­ عنوان تامین­ کننده نیازهای تغدیه ­ای انسان در رشد، تولید انرژی، عضله ­سازی و درمان بسیاری از بیماری­ ها به ­شمار آید.

اسیدآمینه, دریای خزر, کپور دریایی, کروماتوگرافی لایه نازک (TLC), HPLC