ایمان شیردل - گروه شیلات، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
حسینعلی زبردست رستمی - دفتر مطالعات پایه منابع آب، شرکت آب منطقه ای مازندران، ساری، ایران

 ایجاد کارگاه های تکثیر و پرورش ماهیان سردابی بر روی رودخانه های هراز و تجن به ­عنوان بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانه های استان مازندران بدون هیچ گونه مطالعه ای در مورد فواصل مناسب بین کارگاه ها و هم ­چنین امکان پالایش آب خروجی قبل از ورود به مسیر رودخانه صورت می گیرد. در مطالعه حاضر، ارزیابی اثرات مزارع آبزی پروری بر کیفیت آب رودخانه های هراز و تجن با بررسی تاثیر کمی و کیفی پساب این مزارع بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب رودخانه ها صورت گرفت. بدین منظور ۹ ایستگاه در رودخانه هراز و ۵ ایستگاه در رودخانه تجن انتخاب و نمونه برداری شدند. نمونه برداری قبل از ورودی آب هر مزرعه و بعد از آن در دو ایستگاه، یک ایستگاه در فاصله ۱۰۰-۵۰ متری و یک ایستگاه در فاصله ۲-۱/۵ کیلومتری، انجام شد. نتایج نشان داد که این رودخانه ها در حال حاضر توان خودپالایی آلاینده های ناشی از کارگاه های پرورش ماهی را دارند ولی با توجه به سیاست کشور مبنی بر افزایش تعداد کارگاه های پرورش ماهیان سردابی و هم ­چنین به ­خاطر عدم کنترل آلاینده های وارده به این رودخانه ها، در فاصله زمانی نه چندان طولانی، آلودگی این رودخانه ها از معضلات جدی خواهد بود. فواصل مزارع پرورش ماهی ایجاد شده در رودخانه هراز مبنای علمی نداشته و بررسی حاضر نشان می دهد که خودپالایی آن در فاصله ۱/۵-۲ کیلومتری بعد از مزرعه نسبتا قابل توجه می باشد. بنابراین رعایت این فاصله بین مزارع پرورش ماهی درحفظ سلامتی اکوسیستم رودخانه موثر می باشد. با توجه به این ­که پساب کلیه مزارع به طور مستقیم وارد اکوسیستم رودخانه می گردند، لذا بهتر است کلیه این واحدها از سیستم های تصفیه پساب استفاده نمایند.

پساب, مرزعه پرورش ماهی, قزل آلای رنگین کمان, هراز, تجن