مریم معرفی - گروه اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
علی همراهی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
کبری فتوحی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

مینوز گوجه ­فرنگی Tuta absoluta (Meyrick, ۱۹۱۷) (Lepidoptera: Gelechiidae) از آفات مهم گوجه ­فرنگی بوده و خسارت زیادی به این محصول وارد می­ آورد. در تحقیق حاضر، برخی عوامل موثر بر میزان شکار مینوز گوجه­ فرنگی با استفاده از تله فرومونی بررسی شد. آزمایش به ­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار طی  سال های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ انجام شد. فاکتورها شامل نوع تله (دلتا و بالی ­شکل)، رنگ تله (آبی و سفید) و ارتفاع تله (۸۰،۵۰،۲۰ سانتی ­متر) بود. با توجه به نتایج به ­دست آمده میانگین شکار مینوزها در تله ­ها با رنگ ­ها و ارتفاع مختلف با احتمال خطای ۱% و در انواع تله های مورد استفاده در سطح ۵% اختلاف معنی ­دار نشان داد. تله سفید با میانگین شکار ۱۳۵۵/۹ حشره نسبت به تله آبی کارایی موثرتری داشت. تله ­های با ارتفاع ۸۰ سانتی متر با میانگین شکار ۱۷۱۶/۴ ارتفاع، شب­پره ­های بیش ­تری را شکار کردند و تله ­های دلتا نیز کارایی بهتری نسبت به بالی شکل داشتند. اثر متقابل سال، رنگ تله و ارتفاع تله؛ ارتفاع­ تله، نوع ­تله؛ و رنگ ­تله، ارتفاع ­تله، نوع ­تله با احتمال­ خطای ۱% و اثر متقابل ارتفاع تله، رنگ تله با احتمال خطای ۵% بر روی شکار مینوز معنی دار شد. تله دلتا سفید در ارتفاع ۵۰ و۸۰ سانتی ­متر به ­ترتیب با میانگین شکار ۲۸۶۳/۳ و ۱۱۳۷/۸ و تله بالی سفید در ارتفاع ۲۰ سانتی متر با میانگین شکار ۹۶۲/۸ بیش ­ترین میزان شکار را داشتند. کم ­ترین میانگین شکار نیز مربوط به تله بالی شکل آبی در ارتفاع ۲۰ سانتی­ متر مینوز بود. با توجه به نتایج این بررسی، تله­ فرومونی سفید ­دلتایی با ارتفاع نصب ۸۰ سانتی ­متر بیش­ ترین کارایی را در کنترل مینوز گوجه ­فرنگی دارد.

تله فرومونی, تله بالی شکل, تله دلتا, مینوز گوجه فرنگی, Tuta absoluta