غلام حسن جعفری - دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه زنجان
مهدی عباسی - دبیر دبیرستان های ناحیه ۲ زنجان

بررسی پادگانه­ها از عمده­ترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانه­ای می­باشد. آن ها سطوح با شیب کم هستند که به موازات محور دره­ی رودخانه، در سطوح بالاتر از بستر امروزی درنتیجه ی برش بستر، توسط رودخانه و در انعکاس پاسخ به تغییرات عوامل خارجی مانند آب وهوا، تکتونیک و سطح اساس ایجادشده اند. رودخانه­ی قزل­اوزن به عنوان یکی از طویل­ترین سیستم­های رودخانه­ای، به تغییرات عوامل خارجی (آب وهوا، تکتونیک و سطح اساس) به خوبی پاسخ داده است. به این منظور، پس از تقسیم­بندی مسیر رودخانه به نه بازه، نیمرخ­هایی بر روی پادگانه­های مجاور گسل­ها رسم گردید تا ازنظر تغییر ارتفاع سطوح و تقارن بررسی شوند. هم­چنین برای بررسی میزان تاثیر فعالیت­های تکتونیکی بر حوضه­ی آبریز قزل­اوزن، چهار زیر حوضه­ی دیواندره، زنجان رود، قرنقوچای و هشتچین­- طارم، به ترتیب از سر آب به پایاب، به کمک دو شاخص، گرادیان طول رودخانه (SL) و نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (Vf) با مقاطع مشخص، بررسی شدند. نتایج بررسی­ها نشان دهنده ی ارتباط ساختمان پادگانه­ها با عامل زمین­ساخت بوده است. به این معنی که فرم پادگانهها در پایاب رودخانه بیشتر انعکاسی از اثرات نئوتکتونیک و زمین ساخت است  درصورتی که در سر آب، بیشتر اثرات زمین ساخت اولیه را منعکس کرده اند. بازخورد چنین فعالیت هایی در پایاب حوضه به صورت مخروط افکنه های متداخل و جداره قائم پادگانه ها در سنگ بستر و در سر آب به شکل پادگانه های متداخل در رسوبات آبرفتی با کناره هایی کم شیب است.

پادگانه, قزل اوزن, تکتونیک, سطح اساس