کامران زینال زاده - عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه
ندا خان محمدی - دانشجوی دکتری مهندسی منابع آب

برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق مرجع (ETo) نقش بسیار مهمی در مدیریت منابع آب و بهینه­سازی مصرف آب کشاورزی دارد. یکی از روش­های برآورد ETo استفاده از مدل­های سری زمانی است. در این تحقیق، دقت و کارائی مدل خطی آرما (ARMA) و غیرخطی بیلینییر (BL) در شبیه­سازی و پیش­بینی ETo در سه ایستگاه سینوپتیک واقع در شمال غرب کشور مورد مقایسه قرار گرفت. بدین­منظور، مقادیر ماهانه EToاز سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۴ با استفاده از روش ­فائو­پنمن­مانتیث ۵۶ محاسبه شد. مقادیر محاسبه شده ETo در طول سال­های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ به ترتیب برای واسنجی و صحت­سنجی مدل­ها به کار گرفته شد. نتایج شاخص­های آماری در مرحله صحت­سنجی (میلیمتر بر روز ۶۹۱/۰RMSE< و ۸۱۸/۰R۲>) نشان داد که هر دو مدل خطی و غیرخطی می­توانند سری زمانی ETo را با دقت قابل­قبول در ایستگاه­های مورد مطالعه شبیه­سازی و پیش­بینی نمایند. در نهایت، مقادیر ETo با استفاده از کل آمار موجود طی سال­های ۲۰۱۴-۱۹۹۰ توسط هر دو روش مورد مطالعه مدل و با انتخاب مدل برتر برای پنج سال آتی (۲۰۱۹-۲۰۱۵) پیش­بینی شد. همچنین، نتایج آزمون دایبلد و ماریانو نشان داد که تفاوت معنی­داری بین نتایج دو مدل خطی و غیرخطی در مدل­بندی سری زمانی ETo، جز در ایستگاه اردبیل، وجود ندارد. برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق مرجع (ET۰) نقش بسیار مهمی در مدیریت منابع آب و بهینه­سازی مصرف آب کشاورزی دارد. یکی از روش­های برآورد ET۰ استفاده از مدل­های سری زمانی است. در این تحقیق، دقت و کارائی مدل خطی آرما (ARMA) و غیرخطی بیلینییر (BL) در شبیه­سازی و پیش­بینی ET۰ در سه ایستگاه سینوپتیک واقع در شمال غرب کشور مورد مقایسه قرار گرفت. بدین­منظور، مقادیر ماهانه ET۰از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۴ با استفاده از روش ­فائو­پنمن­مانتیث ۵۶ محاسبه شد. مقادیر محاسبه شده ET۰ در طول سال­های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ به ترتیب برای واسنجی و صحت­سنجی مدل­ها به کار گرفته شد. نتایج شاخص­های آماری در مرحله صحت­سنجی (میلیمتر بر روز ۶۹۱/۰RMSE< و ۸۱۸/۰R۲>) نشان داد که هر دو مدل خطی و غیرخطی می­توانند سری زمانی ET۰ را با دقت قابل­قبول در ایستگاه­های مورد مطالعه شبیه­سازی و پیش­بینی نمایند. در نهایت، مقادیر ET۰ با استفاده از کل آمار موجود طی سال­های ۲۰۱۴-۱۹۹۰ توسط هر دو روش مورد مطالعه مدل و با انتخاب مدل برتر برای پنج سال آتی (۲۰۱۹-۲۰۱۵) پیش­بینی شد. همچنین، نتایج آزمون دایبلد و ماریانو نشان داد که تفاوت معنی­داری بین نتایج دو مدل خطی و غیرخطی در مدل­بندی سری زمانی ET۰، جز در ایستگاه اردبیل، وجود ندارد.

آزمون ماریانو, تبخیر-تعرق مرجع, مدل خطی آرما, مدل غیرخطی