محمد غلامعلی فلاح - دانشجوی دکتری دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
محمدرضا بمانیان - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

این مقاله درباره معنا در تاریخ معماری است. تاریخ معماری نحوی تاریخ است و فیلسوفان متاخر تاریخ نوشتن تاریخ چیزها را مرادف جست وجوی معنای آنها دانسته اند. بنا بر این می توانیم نوشتن تاریخ معماری را نیز کنشی بدانیم که در جستجوی معنای موضوع توجهش است. یکی از موضوعات معمول و مقبول تاریخ معماری آثار معماری است. پس تاریخ معماری کنشی است در جهت کشف معنای آثار معماری. معنا و کنشی که به فهم آن می انجامد، یعنی تفسیر، تاریخ و تاریخ نگاری را با هرمنوتیک پیوند داده است. هرمنوتیک دانش عهده دار بررسی مسائل مربوط به تفسیر و معناست. در مقاله حاضر از اطوار معنای آثار معماری در کار تاریخ معماری پرسیده ایم و از آراء اریک هیرش، یکی از عالمان بنام هرمنوتیک، درباره معنا و تفسیر بهره گرفته ایم. از این رو، پس از شرح مفردات پرسشمان به بررسی آراء هیرش درباره اطوار معنای متن ملفوظ پرداخته ایم. سپس با نظر به شباهت ها و تفاوت های اثر معماری با متن ملفوظ، تلاش کرده ایم اطوار معنای آثار معماری در کار تاریخ معماری را برشمریم. بنا به نظر هیرش معنای (meaning) متن ملفوظ غیر از معنای تاریخی (significance) آن است. او می گوید بی توجهی به این تمایز تعیین کننده سبب مغالطات فراوان در تاریخ هرمنوتیک در باب معنای متن شده است. ما با بهره گرفتن از ایده تمایز معنا و معنای تاریخی متن ملفوظ در نزد هیرش، دو طور معنای آثار معماری را از هم تمیز دادیم: معنای اثر معماری که همان مقصود پدیدآورندگانش است و با کارکرد آثار معماری عجین است؛ معنای تاریخی اثر معماری که نتیجه ورود اثر معماری به جریان رویدادها در مسیر تاریخ است. پس از شرح این دو طور معنا از واسطه هایی گفتیم که مقصود پدیدآورندگان آثار معماری را در کالبد آنها به ظهور می رساند و از این رو با آثار معماری در نسبتی مشابه نسبت زبان با متن ملفوظ قرار می گیرند.

تاریخ معماری, معنای آثار معماری, معنای تاریخی آثار معماری, هرمنوتیک آثار معماری, اریک هیرش