بازشناسی و اولویت بندی معیارهای انعطاف پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران

یکی از نیازهای اولیه بشر مسکن است که نقش اساسی در تامین حس رضایتمندی او دارد. رشد جمعیت دهه های اخیر در ایران و لزوم ایجاد انبوه مسکن سبب کاهش کیفیت و مطلوبیت طراحی ها گشته است و تصمیم گیرندگان این عرصه، با توجه به اهدافی که دارند، کمتر به دنبال پاسخ گویی به مهم ترین موضوع، یعنی نیاز استفاده کننده، هستند و در بهترین حالت ممکن از موضع یک تامین کننده مسکن و نه یک طراح، تنها به مجموعه نیازهای اولیه یک خانواده معمولی توجه می کنند. طراحی مجتمع های مسکونی امروزی، به دلیل نبود توجه به نیازهای انسانی، زندگی فردی و اجتماعی ساکنین را با مشکلاتی مواجه کرده است. یکی از همین مشکلات فقدان انعطاف پذیری در طراحی فضاها است، بدین معنی که فضا قابلیت سازگاری با تغییر شرایط زندگی ساکنین را ندارد یا به اصطلاح، مسکن امروز یک فرد پاسخ گوی نیازهای فردای او نیست. در این تحقیق با هدف ارتقای کیفیت انعطاف پذیری در طراحی مجموعه های مسکونی، ابتدا با استفاده از اسناد و مطالعات کتابخانه ای به بازتعریفی از  معیارهای طراحی مسکن منعطف پرداخته شده است تا چارچوبی نظری برای انعطاف پذیری به دست آید. در گام بعدی با در نظر گرفتن معیارهای این چارچوب، نمونه هایی از مسکن آپارتمانی در تهران بررسی و تحلیل و وضعیت انعطاف پذیری در این نمونه ها ارزیابی شده است. درنهایت با استفاده از نظر متخصصین و صاحب نظران عرصه طراحی مسکن و از طریق پرسش نامه مقایسه زوجی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و با استفاده از نرم افزار Expert Choice این پارامترها اولویت بندی و مناسب ترین راهکارها برای طراحی انعطاف پذیر در مسکن آپارتمانی ایران تعیین گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در اولویت بندی معیارها، طراحی معماری مهم ترین معیار است و بعد از آن  سیستم ساختاری، تجهیزات، مبلمان، و فضاهای خدماتی در جایگاه های  بعدی هستند. این نتایج اثرگذارترین مولفه های انعطاف پذیری در طراحی مسکن ایرانی قلنداد می شوند.

Keywords:

طراحی مسکن , مسکن انعطاف پذیر , زندگی فردی و اجتماعی , فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)