توحید حاتمی خانقاهی - استادیار دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی
اکبر حاج ابراهیم زرگر - استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
محسن سرتیپی پور - استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

 اعمال انسان ها تابع ذهنیت آن ها در خصوص یک موضوع است. ارزش ها و به تبع آن تصمیمات و اقدامات با تغییر ذهنیت افراد تغییر می کنند. وجوه موثر در طرح و ساخت مسکن به شکل یک سری محدودیت­ها، امکانات، خواسته­ها، و نیازها در ذهن روستایی تاثیر می گذارد و منجر به تصمیم گیری های وی در شکل و روش احداث مسکن می­شود. بنا بر این ذهنیت از یک طرف برآیند وجوه موثر و از طرف دیگر منشا تصمیمات اجرایی افراد در مورد مسکن است. لازم است تا با کاویدن ذهن افراد، با ماهیت ریشه اعمال، به وجوه موثر در تشکیل ذهنیت نیز دس یابیم. این ذهنیت­ها در مناطق مختلف و برای افراد مختلف متفاوت است. خطای معماری و طراحی نیز در بسیاری از موارد، به دلیل عرضه راهکارهای مشابه برای افراد بسیاری، بدون توجه به ویژگی­ها و ذهنیت­های فردی آن ها، اتفاق می­افتد. این پژوهش با معرفی روش کیو و ویژگی­ها و مراحل انجام آن، قابلیت استفاده از این روش در شناسایی و اولویت­بندی وجوه موثر بر طراحی مسکن روستایی را در یک روستای نمونه مورد سنجش قرار داد. روش تحقیق کیو، در کنار سایر تلاش های معماران برای دسترسی به مکنونات ذهنی کاربران طرح معماری، قابلیت هایی دارد. نتیجه اینکه، با استفاده از روش کیو می توان میزان اهمیت وجوه موثر در طرح مسکن در یک روستا را از زاویه ذهن روستاییان مشخص کرد. همچنین ذهن­کاوی منجر به استخراج برخی وجوه و دغدغه­های ذهنی موثر در رفتارهای مرتبط با احداث مسکن مردم یک روستا می­شود که توجه به آن نتایج مطلوبی را به دنبال خواهد داشت. تحقیق حاضر بر سنجش قابلیت های کاربرد روش کیو متمرکز است و هدف در آن کشف نیازهای نمونه موردی تحقیق نیست، ولی آنچه در حاشیه و در خصوص نمونه مذکور حاصل شد، بیانگر وجود دو عامل مهم در مسکن روستایی روستای جیلان­آباد از توابع اصفهان است. گروهی از روستاییان به دنبال سرپناه و حداقل­ها و خانه­ای با متراژ کم هستند و با محدودیت های قانونی درگیرند. در مقابل، گروه دیگر، به دنبال جایگاه اجتماعی و شاخص شدن در روستا، دغدغه احداث طبقات بیشتر برای مسکن را دارند و عناصر سمبلیک را برای تعبیه در نمای خانه جستجو می­کنند. 

روش تحقیق کیو, مسکن مطلوب روستایی, طراحی مسکن