محسن سرتیپی پور - دانشگاه شهید بهشتی

نگاهی به پژوهش های موجود در زمینه هنر و معماری اسلامی نشان می دهد که بسیاری از تحقیقات انجام شده دراین زمینه صرفا جنبه تاریخی و فرمال دارد که آن را برگرفته از هنر بیزانس ، ساسانی ، قبطی و ... دانسته اند. در میان این پژوهش ها، معدود دانشمندانی وجود دارند که با نگرشی محتوایی به هنر و معارف اسلامی پرداخته اند. در میان این افراد تیتوس بورکهارت از جمله اندیشمندانی است که هنر و معماری اسلامی را با نگرشی متفاوت با آنچه در غرب معمول بوده و از دیدگاهی معنایی بررسی و تجزیه و تحلیل کرده است. بورکهارت خصوصیات و ویژگی هنر اسلامی و سرچشمه آن را برگرفته از روح اسلامی می داند وبرای اثبات ادعای خود شواهدی دال بر وحدت و انطباق صورت با معنای باطنی هنر اسلامی ارائه میکند که مصادیق بارز آن را در معماری مکان های مذهبی پیدا کرده است. این مقاله سعی دارد تا با مرور و معرفی آثار بوکهارت ماحصل شناخت و اندیشه وی را از هنر و معماری اسلامی ارائه کند. بخش اول مقاله به شناخت و جهان بینی بورکهارت اختصاص دارد . بخش دوم دیدگاه وی را در مورد هنر و معماری اسلامی و نیز شرح اجمالی آثارش مورد توجه قرار می دهد. بخش سوم باتحلیل آثار بورکهارت به اصلی ترین شاخص های معماری اسلامی از دیدگاه او یعنی سنت و رمز می پردازد، و بالاخره قسمت انتهایی مقاله به جمع بندی و نتیجه گیری کلی اندیشه بورکهارت در مورد هنر اسلامی اختصاص یافته است.

مبانی نظری, هنر ا سلامی, هنر دینی, هنر قدسی, تیتوس بورکهارت