راضیه محمدزاده - کارشناس ارشد بازسازی پس از سانحه، دانشگاه شهید بهشتی

میراث فرهنگی و بافت های تاریخی ذخایر اجتماعی هستند که جانشینی ندارند و گویای سنت های ارزشمندی هستند، اما متاسفانه این بناها در مناطق نه تنها فرسوده اند، بلکه زیرساخت ها و جداره های آن ها قدیمی است و در برابر سوانح طبیعی، مانند زلزله، مقاوم نیستند. از این رو شناخت آسیب پذیری بافت های تاریخی و راهکارهای ایمن سازی آن ها در مناطق زلزله خیز از جمله چالش های مدیران این قبیل جوامع است.با توجه به استقرار استان قزوین بر روی پهنه لرزه خیز و سابقه زلزله های شدید در این منطقه، شهر قزوین و خصوصا بافت تاریخی آن در معرض زلزله های شدید بوده است. این امر لزوم توجه و تاکید ویژه به موضوع کاهش آسیب پذیری، خصوصا ایمن سازی کالبدی بافت تاریخی، را می رساند. در مقاله حاضر، ضمن بررسی متون تخصصی و تجربه های جهانی و راهکارهای سازمان های بین المللی، آسیب پذیری های بافت تاریخی قزوین تحلیل و به موضوع ایمن سازی کالبدی آن از دو دیدگاه مدیریتی تشکیلاتی و منظر شهری پرداخته می شود. لازم به ذکر است راهکارهای مدیریتی تشکیلاتی باید در قالب مدیریت جامع شهری انگاشته شود و راهکارهای ایمن سازی منظر شهری نیز از دو بخش منظر عینی و منظر ذهنی مطالعه گردد.در این مقاله ضمن اتخاذ روش تحقیق توصیف ی تحلیلی با رویکرد کیفی نتیجه گیری می شود که، با تلفیق راهکارهای سخت افزاری (مهندسی) و نرم افزاری(مدیریتی – آموزشی) در بافت تاریخی قزوین، نه تنها می توان به استحکام بخشی عناصرسازه ای و غیرسازه ای پرداخت، بلکه با سازمان دهی مردمی، به اعتمادسازی و مشارکت مردم در حفاظت و نگهداری بافت دست یافت شایان ذکر است که، منظور از ایمن سازی بافت تاریخی قزوین ارتقای دانش اهالی و افزایش توان جامعه در نگهداری بهینه و مراقبت درجلوگیری و کاهش تخریب در مقاطع زمانی قبل، حین، و پس از زلزله است. به بیان دیگردر این مقاله بر عرضه راهکارهای مدیریتی به همراه تمهیدات مهندسی تاکید شده است که، متخصصین و اهالی را قادر به ایجاد ایمنی مطلوب در کالبد بافت میکند.

ایمن سازی, بافت تاریخی, زلزله, قزوین