طاهره نجفی فرد - Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
حمید علیزاده - Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
محمد عسگری - Department of Assessment and Measuring, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
احمد برجعلی - Department of Clinical Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

زمینه و هدف: اختلال اضطراب  اجتماعی، ترس از موقعیت­ های اجتماعی و عملکردی است. این نگرانی به احساسات اضطرابی، افکار و احساسات منفی، هم در موقعیت ­های واقعی و هم در پیش­بینی موقعیت ­های اجتماعی منجر می­شود. هدف از انجام این پژوهش تدوین برنامه درمانی شناختی- اجتماعی اختلال­ های اضطرابی و ارزیابی اثربخشی آن بر نشانه ­های اضطراب اجتماعی است. روش: این مطالعه از نوع نیمه ­آزمایشی با طرح پیش ­­آزمون- پس ­آزمون با گروه گواه و جلسه پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش را نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال با اختلال­ اضطراب اجتماعی و مادران آنها در منطقه ۵ شهر تهران در سال ۱۳۹۷ تشکیل می­­ دادند. با استفاده از نمونه­ گیری در دسترس تعداد ۳۲  نوجوان از جامعه آماری مذکور، انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. جهت جمع­ آوری داده­ها از پرسشنامه اضطراب اجتماعی برای نوجوانان (لاجرکا و لوپز، ۱۹۹۸) استفاده شد. گروه مداخله برنامه درمانی شناختی- اجتماعی اختلال ­های اضطرابی را در ۱۲ جلسه ۶۰ دقیقه ­ای دریافت کرد، ولی به گروه گواه آموزشی داده نشد. در پایان هر دو گروه در مراحل پس ­آزمون و پیگیری مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل واریانس چند­متغیری و آزمون تی استفاده شد. یافته ­ها: نتایج تحلیل داده­ ها نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه­ های درمان و گواه در اختلال اضطراب اجتماعی و مولفه ها ی آن وجود دارد (۰/۰۰۱>P). همچنین نتایج آزمون تی همبسته نشان داد تاثیر برنامه درمانی شناختی- اجتماعی در مرحله پیگیری نیز در اختلال اضطراب اجتماعی و مولفه­ های آن اثربخش و پایدار بوده است. نتیجه ­­گیری: بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که برنامه مداخله ­ای تدوین شده با تاکید بر توانمندی­ های فرد، افزایش آگاهی، بینش و تغییر سبک زندگی نوجوانان باعث بهبود نشانه­ های اختلال اضطراب اجتماعی در نوجوانان شده است.

Social-cognitive treatment program, social anxiety, adolescence, درمان شناختی- اجتماعی, اضطراب اجتماعی, نوجوانی