محمد جواد سپاهی - گروه شیلات، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
دل آرام نخبه زارع - گروه شیلات، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
رها فدایی راینی - گروه شیلات، دانشکده مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران

در این تحقیق، به­ منظور تعیین سمیت حاد فلز سنگین مس بر برخی شاخص ­های خونی و بیوشیمیایی ماهی فیتوفاگ، ۲۷۰ قطعه ماهی در مجاورت غلظت­های ۰، ۵ و ۱۰ میلی­ گرم در لیتر نیترات مس (Cu(No۳)۲) قرار گرفتند. نمونه ­برداری از ماهیان در زمان­ های ۱۲، ۲۴، ۴۸، ۷۲ و ۹۶ ساعت انجام شد. همه ماهیان در مجاورت غلظت ۱۰ میلی ­گرم در لیتر پس از ۱۲ ساعت و در مجاورت ۵ میلی ­گرم در لیتر پس از ۲۴ ساعت تلف شدند و میزان ۵۰ LC در ۲۴ ساعت آن ۲/۵ میلی ­گرم در لیتر تعیین گردید. نتایج نشان داد که درصد هماتوکریت (Hct) با افزایش غلظت مس و با گذشت زمان افزایش یافت(۰/۰۵>p). سطوح هموگلوبین (Hb)، تعداد گلبول­های سفید (WBC)، میانگین غلظت هموگلوبین ذره ­ای (MCHC) و میانگین هموگلوبین ذره ­ای (MCH) به ­طور معنی­ داری از ساعت صفر تا ساعت ۲۴ کاهش یافت (۰/۰۵>p). نتایج شمارش افتراقی گلبول­ های سفید نشان داد که با افزایش غلظت مس و با گذشت زمان، تعداد لنفوسیت­ها کاهش و تعداد نوتروفیل­ ها و مونوسیت­ها افزایش یافت (۰/۰۵>p). تغییرات سطوح تری­گلیسرید در زمان ۲۴ ساعت بین تیمار ۵ میلی ­گرم در لیتر و شاهد اختلاف معنی ­داری نشان داد (۰/۰۵>p)، ولی سطوح کلسترول فاقد اختلاف معنی ­دار بود. سطوح گلوکز و آلبومین پلاسمای خون با افزایش غلظت نیترات مس در زمان ۱۲ و ۲۴ ساعت به­ طور معنی ­داری تغییر کرد (۰/۰۵>p). سطوح پروتئین کل در زمان ۲۴ ساعت در تیمار ۵ میلی ­گرم در لیتر نسبت به شاهد کاهش معنی ­داری را نشان داد (۰/۰۵>p). براساس نتایج حاصل، شاخص ­های خونی فاکتورهای حساس در پایش سمیت مس و استرس ناشی از آن به­ ویژه در غلظت­ های مورد مطالعه، می­ باشند.

مس, شاخص های خونی, شاخص های بیوشیمیایی, فیتوفاگ