ادریس قادری - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران
داوود کیانی - دانشیار گروه روابط بین الملل، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
صادق زیباکلام مفرد - استاد علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

قاچاق کالا معضلی است که در بستری از مشکلات و نارسایی های اقتصادی، سیاسی، حقوقی و امنیتی رواج پیدا می کند و تبعات منفی و مضر بسیاری برای اقتصاد کشور در پی دارد.  این پژوهش با هدف بررسی عوامل ارتکاب قاچاق در استان آذربایجان غربی به عنوان یکی از مناطقی که ارتکاب قاچاق شایع و دارای فراوانی است از دیدگاه مطلعین بومی و کارشناسان و محققین ذی ربط به طور جامع مورد شناسایی و تحلیل گرفته است. برای گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از نظریه داده بنیاد رویکرد اشتراوس و کوربین استفاده شده است. همچنین، بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری در این منطقه با ۱۶ نفر از مطلعان کلیدی و فعالان قاچاق، مقامات و ماموران مربوطه و پژوهشگران و اساتید دانشگاهی مصاحبه شده است. معیار اشتراک مصاحبه شوندگان اطلاع و اشراف مستقیم بر روند ارتکاب قاچاق در محدوده موردمطالعه بود. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که «مشکلات تقنینی و وضع قوانین نامناسب»، «مشکلات اقتصادی و بیکاری»، «ضعف در سرمایه گذاری های مولد در مناطق مرزی» به عنوان شرایط علی؛ «ناهماهنگی دستگاه های کاشف»، «سودجویی و هیجانات کاذب مالی»، «ضعف آگاهی و برداشت های نادرست» و «ارتباطات دوسویه سنتی و فرهنگی» مهم ترین عوامل زمینه ای، و «سوءاستفاده از موقعیت و جایگاه شغلی»، «ناهماهنگی های مرتبط با کالاهای مکشوفه» و «نامناسب بودن حقوق و مزایای عوامل مرتبط با کشف » نیز ازجمله مهم ترین عوامل مداخله گر در وقوع قاچاق کالا در استان آذربایجان غربی می باشند. همچنین تحلیل صورت پذیرفته نشان داد که «اثرات نامطلوب اقتصادی»، «اثرات نامطلوب اجتماعی و فرهنگی»، «پیامدهای نامطلوب سیاسی» اصلی ترین پیامدها و مهم ترین راهبردهای مستخرج در این تحقیق کیفی «ضرورت اتخاذ سیاست های پیشگیرانه»، «ضرورت اصلاح و بازنگری در قوانین» و «آسیب شناسی سیاست گذاری عمومی اقتصادی در حوزه قاچاق» تعیین شدند.

قاچاق کالا, سیاست گذاری نامطلوب, چالش های تقنینی, آذربایجان غربی