حمید احمدیان - .
فهیمه میرزایی جابری - .

در این نوشتار به روانکاوی شخصیت بشا­ر بن ­برد، شاعر نابینا و پرآوازه عصر عباسی اول می پردازیم. تلاش ما این است که با به کارگیری نظریات روانشناسانی چون آدلر، رانک و فروید با تکیه بر زندگی و پاره­ای از آثار وی، انگیزه­ها و روحیات شاعر که در آفرینش شعری او موثر بوده، کشف و درک کنیم. در این جستار، محیط اجتماعی شاعر به عنوان عامل شکل دهنده شخصیت او یاد شده، سپس تیپ شخصیتی روان­نژند (نروتیک) بشا­ر بن ­برد از دیدگاه رانک تبیین گردید و عقده حقارت او با توجه به دیدگاه آدلر ارائه شد و سرانجام از اختلال شخصیتی که بشار از آن رنج می برده است (اختلال شخصیت ضد اجتماعی) و احتمالا منشا بسیاری از هجو­های اوست، سخن گفته شد. مکانیسم دفاعی جبران که بشار از آن به عنوان سپری برای سرپوش گذاشتن بر معایب خود از جمله نابینایی­اش­ استفاده کرده، از دیدگاه فروید بررسی شده است.

روانکاوی شخصیت, بشاربن برد, روان نژند, مکانیسم جبران