سید مصطفی عقیلی نژاد - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران
سعید گرگین - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران
رامتین جولایی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران
رسول قربانی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران
سید یوسف پیغمبری - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران
جهانگیر محمدی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران

بهره ­برداری بی ­رویه آبزیان تجاری به ­خصوص ماهیان خاویاری به­ عنوان ارزشمندترین ماهیان دریای خزر، آن ­ها را در معرض خطر انقراض قرار داده است. این مطالعه با استفاده از روش پیمایش میدانی و به ­کمک ابزار پرسشنامه و مراجعه پرسشگر به مناطق فعالیت صیادان در استان گلستان انجام شد. داده­ های مورد نیاز با توزیع تعداد ۱۷۲ پرسشنامه بین جامعه صیادان قانونی و غیرقانونی به ­دست آمد و پرسشنامه حاوی سوالات مرتبط با علل اجتماعی، اقتصادی، صیادی و حفاظت شیلاتی دخیل در وقوع بهره ­برداری غیرقانونی ذخایر بود. پس از تایید روایی و پایایی پرسشنامه ­ها، داده ­ها با استفاده از مدل لاجیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عوامل متعددی ازجمله: فاصله محل سکونت تا دریا، نوع شناور صیادی، نوع مالکیت صید، زمان و عمق صید تاثیر معنی­ داری در وقوع صید غیرقانونی داشتند. بهره ­برداران غیرقانونی در استان گلستان عمدتا در اعماق کم به صید ماهیان خاویاری با استفاده از ادوات صیادی غیراستاندارد پرداخته و تلاش صیادی آن­ ها نیز در مقایسه با صیادان قانونی عمدتا در طول شب رخ داد. به­ طورکلی، احتمال وقوع صید غیرقانونی در دریای خزر با مجموعه ­ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی، حفاظتی و شیلاتی مرتبط است.

بوم شناسی آبزیان, بهره برداری غیرقانونی, جنوب شرقی دریای خزر, ماهیان خاویاری, مدل لاجیت, مدیریت شیلات