میثم قاسمی - اداره کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان، کد پستی ۷۹۱۶۸۴۳۶۶۹
صابر قاسمی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، کدپستی۷۹۱۵۸۹۳۱۴۴

تحقیق حاضر با هدف بررسی فراوانی و تنوع زیستی پرندگان زمستان­ گذران در مناطق تالابی شرق استان هرمزگان در سال ۱۳۹۴ انجام شده است. در راستای انجام این مطالعه، پرندگان۲۲ منطقه تالابی با به کارگیری روش مشاهده مستقیم و شمارش کل و با استفاده از دوربین دوچشمی و تلسکوپ پرنده نگری مورد شناسایی، سرشماری و طبقه بندی قرار گرفتند. هم­ چنین جهت بررسی تنوع زیستی، سنجه ­های تنوع گونه ­ای شامل شاخص ­های شانون- وینر، سیمپسون و مارگالف و سنجه ­های یکنواختی گونه­ ای شامل شاخص پیلو، بریلیون و مکینتاش و از سنجه ­های غنای گونه ­ای شاخص فراوانی گونه مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج این مطالعه تعداد ۴۴۵۸۲ قطعه پرنده شامل ۶۸ گونه پرنده زمستان ­گذران در ۱۷ خانواده و ۶۸ گونه سرشماری و گونه باکلان بزرگ (Phalacrocorax carbo)، با ۲۰/۷۱ درصد از کل مشاهدات، به ­عنوان گونه غالب مناطق تالابی شرق استان هرمزگان شناخته شد. بررسی فراوانی مشاهدات نشان داد که خورهای تیاب و میدانی به­ ترتیب با ۱۵/۲۶ و ۱۳/۶۶% کل مشاهدات، میزبان بیش­ ترین تعداد پرندگان مهاجرآبزی و کنارآبچر زمستان­ گذران در مناطق تالابی شرق استان هرمزگان بوده ­اند. پهنه ­های گلی شرق بندرعباس (۳/۰۷) و خور سورگلم (۳/۰۳) بالاترین تنوع گونه ­ای و خلیج جاسک (۱/۶۴) و ساحل بحل (۱/۳) از کم­ ترین تنوع گونه­ ای برخوردار بودند. بیش ­ترین غنای گونه ­ای در خور نمکی (۵/۴۴) و پهنه گلی شرق بندرعباس (۵/۱۹) و کم­ ترین غنای گونه­ ای در نخل ابراهیمی (۱/۴۹) و ساحل عبد- سدیچ (۱/۴۲) دیده شد. بررسی های میدانی نشان داد که ساختار توامان گلی و جنگلی بودن در میزان استفاده پرندگان نقش مهمی را ایفا می کند و کم ­ترین تنوع و غنای گونه ای در مناطق تالابی با ساختار شنی - ماسه ای دیده شده است. تنوع گونه ­ای کل مناطق تالابی شرق استان با استفاده از شاخص ­های شانون - وینر، سیمپسون و شاخص مارگالف به­ ترتیب ۳/۱۲، ۱۳/۲۰ و  ۶/۲۶ و یکنواختی گونه ­ای این مناطق با استفاده از شاخص ­های پیلو، بریلیون و مکینتاش به ­ترتیب ۰/۷۴، ۰/۷۴ و ۰/۸۲ محاسبه گردید. در پایان این تحقیق نشان داد که به واسطه اهمیت تالاب­ های شرق استان در زمستان­ گذرانی پرندگان آبزی و کنارآبچر، تبیین استراتژی خردمندانه توسعه آن ها اجتناب­ ناپذیر به­ نظر می­ رسد.

فراوانی نسبی, تنوع زیستی, غنای گونه ای, پرندگان آبزی, پرندگان کنارآبچر, استان هرمزگان