هما کلالیان مقدم - دانشجوی دکتری کارآفرینی، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران
یعقوب مهارتی - استادیار کارآفرینی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مجید اشرفی - استادیار گروه حسابداری، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران
علیرضا خوراکیان - استادیار مدیریت نوآوری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

کارآفرینی اجتماعی به عنوان یک موضوع جدید در عرصه اجتماعی ظهور نموده که با ایجاد ارزش اجتماعی می تواند پاسخی به نیازها و چالش های جوامع در شرایط کنونی باشد. با این حال، نظریه کارآفرینی اجتماعی هنوز در مرحله مفهوم سازی است و همچون کارآفرینی اقتصادی، مفهوم شناخت فرصت در قلب آن قرار دارد. هدف اصلی این پژوهش ، شناسایی عوامل موثر بر تشخیص فرصت های اجتماعی برای خلق ارزش اجتماعی در ایران است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده و راهبرد آن نظریه پردازی داده بنیاد با رویکرد ظاهرشونده (گلیزری) است. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختاریافته بوده و به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند با ۱۹ نفر از خبرگان کارآفرینی اجتماعی و موسسان شرکت های اجتماعی، مصاحبه انجام شد. در راستای تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش، از بسته نرم افزاری MAXQDA نسخه۱۰ استفاده شده است. جهت بررسی استحکام پژوهش نیز از چهار معیار قابلیت اعتبار، انتقال­ پذیری، قابلیت اطمینان و تایید پذیری استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در دو مرحله کدگذاری حقیقی و کدگذاری نظری انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان ­دهنده استخراج بالغ بر ۲۶۳ کد یا مفهوم اولیه و نیز احصاء ۱۱ مفهوم از مصاحبه ها است که در قالب دو مقوله اصلی؛ یعنی «عوامل انگیزشی شامل: انگیزه های اجتماعی و فرااجتماعی» و «عوامل زمینه ای یا محیطی مشتمل بر پیشینه تحصیلی و تجربه پیشین، قابلیت های کارآفرینانه، ویژگی های شخصیتی، عوامل خانوادگی، الگوهای نقش، نظام تربیتی، دولت و خط مشی ها، عوامل فرهنگی - اجتماعی و رسانه ها» در شناخت فرصت های اجتماعی برای «فرآیند خلق ارزش اجتماعی» ایران تاثیر دارند. پژوهش حاضر می تواند بخشی از خلاهای شناختی کارآفرینی اجتماعی در ایران را مرتفع نماید.

فرصت اجتماعی, فرآیند خلق ارزش اجتماعی, کارآفرین اجتماعی, نظریه داده بنیاد, رویکرد ظاهرشونده (گلیزری)