مورفولوژی و فرآیندهای موثر در تغییرات مسیر جریان رودخانه سفیدرود برای پیش بینی افق ۲۰۳۰

سفیدرود به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین رودخانه سواحل جنوب دریای خزر نقش مهمی در زندگی، فعالیت­ها و سرمایه­های انسانی منطقه دارد. عوامل مورفولوژیک رودخانه و محیط­های پیرامون آن و پیش بینی شرایط آینده می­تواند در برنامه ریزی و آمایش دشت­های ساحلی موثر و ضروری واقع شود. در این پژوهش از تصاویر ماهواره ای لندست ۵، ۷ و ۸ سال های، ۲۰۰۲،۱۹۸۷ و ۲۰۱۸، همراه با داده های تغییرات تراز دریای خزر و دبی سفیدرود، بررسی­های میدانی و نرم افزارهای Envi ۵.۳، ArcGIS ۱۰.۴.۱ و Idrisi TerrSet به عنوان ابزار تحقیق بهره گرفته شد. ابتدا مقادیر احتمال تبدیل کاربری اراضی در سال ۲۰۱۸ بر مبنای مدل تلفیقی زنجیره مارکوف و سلول­های خودکار به دست آمد. نتایج نشان داد که مدل تلفیقی، دارای دقت و صحت بالایی جهت پیش بینی الگوی آینده است. سپس با توجه به دقت و صحت خروجی مدل، نقشه پیش بینی کاربری اراضی و مورفولوژی رودخانه برای سال ۲۰۳۰ تهیه شد. با برازش دو نقشه سال ۲۰۱۸ و پیش بینی ۲۰۳۰ تغییرات محتمل در محیط رودخانه به دست آمد و در چهار محدوده مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت با استفاده از داده های تغییرات تراز دریای خزر و دبی سالانه رودخانه سفیدرود، روند تغییرات و پیش بینی مدل، موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین احتمال تغییرات در منطقه مطالعه مربوط به واحدهای رودخانه، اراضی ساحلی، تاسیسات ساخت انسان و دشت است. همچنین تا سال ۲۰۳۰، روند افزایش عرض کانال رودخانه رخ خواهد داد. این امر نشان دهنده افزایش میانگین دبی سالانه رودخانه تا حدود ۱۰۰ مترمکعب بر ثانیه و افزایش تراز دریای خزر به سطح بالاتر از ۲۷- متر تا سال ۲۰۳۰ است.

Keywords:

کانال رودخانه , زنجیره مارکف , مدل سلول های خودکار , مطالعات سنجش ازدور , سفیدرود