حورا حق شنو - دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی،موسسه آموزش عالی هنر شیراز
نگار نوفلی - استادیار موسسه آموزش عالی هنر شیراز

از دیرباز آثار ادبی کهن پارسی، با طیفی گسترده از شخصیت های پیچیده و برخورداری از ظرفیت های بالقوه ی نمایشی، همواره منشا اقتباس های متعدد بوده و دست مایه ی خلق آثار دراماتیک اعم از فیلم و تئاتر قرار گرفته اند؛ لذا در فرایند اقتباس، پیش از ورود به نگارش متونی از این دست، باید شخصیت ها را از منظر نظریه های دراماتیک و ظرفیت های نمایشی تحلیل کرد. بدیهی است که هر اثر برای تبدیل شدن به نمایشنامه، ناگزیر از رعایت قواعدی خواهد بود که از جمله این موارد، عناصر دراماتیک اند. در این بررسی، پس از تحلیل عناصر و بررسی ظرفیت های نمایشی ذکر رابعه عدویه از تذکره الاولیاء عطار، در سه پرده یا نه اپیزود پیشنهادی نگارنده، برای هر یک از عناصر، شاهد مثالی از متن ذکر شده است. در این روایت همچون سایر داستان های کهن، تمام متن مورد بررسی قرار نگرفته؛ چرا که با توجه به قابلیت های ساختار دراماتیک داستان، در بخش هایی که برخی عناصر تضعیف می شد، نویسنده آن پاره را حذف کرده است. این پژوهش جهت رسیدن به فرآیند اقتباس، با برشمردن و بررسی مولفه های عناصر نمایشی داستان، به روش توصیفی- تحلیلی، با بهره گیری از منابع معتبر علمی و استناد به ساختار نثر هنری عطار پرداخته و نسبت به خلق آثار هنری جدید که مایه ی اصلی متن را در خود محفوظ دارد، گام برداشته است تا نشان دهد که می توان اثر نمایشی اقتباسی حول محور شخصیت عرفانی رابعه آفرید.

تذکره الاولیاء عطار، رابعه عدویه، ظرفیت های نمایشی، عناصر دراماتیک، اقتباس