مرضیه اسماعیل زاده مبارکه - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
محسن محمدی فشارکی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)

 این پژوهش  به بررسی عنصر گفت­وگو در دو منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون می­پردازد و جایگاه گفت­گوها را در بافت موقعیتی دو داستان نشان می­دهد. در بررسی صورت گرفته مشاهده شد که حدود ۵۱  درصد از داستان خسرو و شیرین و حدود ۲۸ درصد از داستان لیلی و مجنون را گفت­وگو تشکیل می­دهد. گفت­وگوها در هر دو اثر منطبق با درون­مایه آن است چرا که نظامی با توجه به تفاوت فضای دو داستان، شیوه بیان و کارکردهای متفاوتی برای گفت­وگوها خلق کرده است. گفت­وگو در خسرو وشیرین به دلیل پویا بودن شخصیت­ها فراوانی بیشتر و کارکردهای متنوع­تری نیز دارد. تنوع کمتر انواع گفت­وگو در لیلی و مجنون با عواملی چون  شیوه روایت داستان، شخصیت گوشه­گیر مجنون و انزواطلبی و رازداری لیلی و به طور کلی ایستایی شخصیت­ها مرتبط است. در مقاله حاضر به روش توصیفی و تحلیل محتوا به این پرسش پاسخ داده شده است که نظامی از چه نوع گفت­وگوهایی در خسرو و شیرین و لیلی و مجنون استفاده کرده و تاثیر، هدف و کارکرد این گفت­وگوها در این دو منظومه به چه صورت بوده است؟

خسرو و شیرین, لیلی و مجنون, گفت وگو