سنجش اثرگذاری گردشگری خارجی بر تولید بخشی در اقتصاد ایران - رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی

مطالعه حاضر اثر گردشگری خارجی را بر افزایش تولید بخشی مورد سنجش قرار می‎دهد و کانال‎های تاثیر‎گذاری اقتصادی آن را شناسایی می‎کند. برای این منظور از رویکرد ضریب فزاینده متعارف و رویکرد تحلیل مسیر ساختاری در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی استفاده می‎شود. مزایای استفاده از تحلیل مسیر ساختاری در این است که ضریب فزاینده تولید را تجزیه و کانال‎های اثرگذاری اقتصادی قطب مبدا بر قطب مقصد را بهطور کامل نشان می‎دهد. به این منظور در این پژوهش از ماتریس حسابداری اجتماعی سال ۱۳۹۰ مرکز پژوهش‎های مجلس و درآمد کل دریافتی از گردشگران خارجی سال ۱۳۹۰ در غیاب حساب‎های اقماری گردشگری در ایران، به‎عنوان پایه‎‎های آماری استفاده می‎شود. نتایج نشان می‎دهند که درآمد دریافتی از گردشگری خارجی (۲۸.۲ هزار میلیارد ریال) منجر به افزایش تولید کل بخش‎‎های اقتصادی به اندازه ۶۲.۱ هزار میلیارد ریال شده است و ضریب فزاینده تولید کل اقتصاد ناشی از یک واحد مخارج گردشگری خارجی برابر ۲.۳۱ واحد میباشد. افزایش تولید در بخش‎های سایر خدمات، عمده فروشی و خرده فروشی، هتل و خوابگاه به‎ترتیب ۷۱/۱۳، ۶۶/۱۳، ۶۶/۱۲ درصد از کل اثر تولیدی است. تجزیه ضرایب فزاینده در رویکرد تحلیل مسیر ساختاری نشان می‎دهد که در بخش‎های مرتبط با گردشگری: صنایع غذایی، رستوران، حمل و نقل‎های ریلی، جاده‎ای و هوایی اهمیت مسیرهای مستقیم و بدونواسطه بسیار بیشتر از مسیرهای غیرمستقیم است. در سایر بخش‎های مرتبط با گردشگری بالعکس است. افزون بر این، مهم‎ترین بخش‎های واسطه: عمده فروشی و خرده فروشی، حمل و نقل جاده‎ای، سایر خدمات و کشاورزی می‎باشند که در اثرگذاری درآمد گردشگران خارجی بر اقتصاد ایران نقش به‎سزایی دارند. طبقه‎بندیJEL: R۲، Q۱۵، E۱۶۰، Z۳۲  

Keywords:

ماتریس حسابداری اجتماعی , گردشگری خارجی , تحلیل مسیر ساختاری