سیاب ممی پور - عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران
صغری جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی سیستم های اقتصادی اجتماعی دانشگاه خوارزمی

هدف اصلی این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر فشار بازار ارز در اقتصاد ایران است. برای این منظور از مدل مارکوف سوئیچینگ با احتمال انتقال متغیر در طی زمان استفاده شده است. به طوری که ابتدا رفتار نرخ ارز با استفاده از الگوی مارکوف سویچینگ تک ­متغیره با احتمال انتقال ثابت طی دوره ی زمانی ۹۳-۱۳۶۳ برآورد شده و سپس عوامل موثر بر فشار بازار ارز در چارچوب احتمال انتقالات متغیر در طی زمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می­دهد که رفتار نرخ ارز با دو رژیم تقویت و تضعیف ارزش پول ملی با تلاطم بالا و پایین قابل ارزیابی است و ذخایر ارزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تورم و درآمدهای نفتی  به عنوان متغیرهای موثر بر فشار بازار ارز در اقتصاد ایران می­باشند. بدین صورت که تغییرات ذخایر ارزی، احتمال ماندن در رژیم تضعیف ارزش پول ملی را، کاهش و احتمال گذار از رژیم تقویت به رژیم تضعیف را افزایش می­دهد. همچنین افزایش تورم احتمال ماندن در رژیم تضعیف و احتمال گذار از تقویت به تضعیف را افزایش می­دهد. یعنی با افزایش نرخ تورم، ارزش پول ملی کاهش یافته و بر فشار بازار ارز افزوده می­شود. همچنین نتایج نشان می­دهد که افزایش درآمدهای نفتی از طریق افزایش درآمدهای ارزی بانک مرکزی موجب افزایش مداخله بانک مرکزی در بازار ارز و تقویت ارزش پول ملی شده که با افزایش احتمال گذار به رژیم تقویت ارزش پول ملی و کاهش فشار نرخ ارز همراه شده است. طبقه­بندی JEL: F۳۱، E۵۸، E۵۲، C۳۴

فشار بازار ارز, ذخایر ارزی, تورم, درآمدهای نفت, مدل مارکوف-سوئیچینگ با احتمال انتقال ثابت و متغیر