مصیب پهلوانی - . دانشیار گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان
مهدیه دهباشی - کارشناس ارشد اداره کل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان
ابراهیم مرادی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

آثار رشد اقتصادی و تجارت آزاد بر محیط زیست و آلودگی­های فراملی یکی از مهم­ترین بحث­های مطرح امروز در اقتصاد محیط زیست است. امروزه، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و توسعه­ای ناشی از تغییرات اقلیمی در سراسر جهان به طور فزاینده­ای پذیرفته و تایید شده است. در واقع، محیط زیست یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار به شمار می­آید. در این راستا، تلاش می­شود فرایند توسعه به گونه­ای طراحی شود که ضمن حداکثرسازی ارزش افزوده فعالیت­های اقتصادی پویایی تعادلی نظام طبیعت را از بین نبرد. در این پژوهش، با استفاده از داده­های سری زمانی سال­های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۹ و مدل­های VARو VECM آثار کوتاه­مدت و بلندمدت تاثیر توسعه تجارت و رشد اقتصادی بر کیفیت محیط زیست در ایران، که در اینجا آلودگی هوا مد نظر است، بررسی شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که رابطه تعادلی بلندمدت بین متغیرهای تجارت باز، تولید ناخالص داخلی، جمعیت شهرنشین، مصرف انرژی و شاخص آلودگی هوا برقرار است. در حالت کوتاه­مدت، متغیر جمعیت شهرنشین و مصرف انرژی بالاترین تاثیرگذاری را بر میزان تولید  SO۲داشته و در بلندمدت نیز سرانه مصرف انرژی بالاترین تاثیر را بر آلودگی  SO۲ داشته است. طبقه­بندی JELL: F۱۸ –O۱۳-O۴۴-Q۵۶-C۳۲

آلودگی هوا, ایران, تجارت باز, رشد اقتصادی, سری زمانی