سجاد بیژنوند - گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه ارومیه
سید محمود کاشفی پور - عضو هیات علمی-گروه سازه های آبی-دانشگاه شهید چمران اهواز-اهواز-ایران
محمد بهرامی یاراحمدی - استادیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز

با احداث لوله حاوی سیالاتی مثل آب و نفت به صورت متقاطع با راستای رودخانه، الگوی جریان رودخانه در اطراف لوله تغییر می کند. این تغییرات منجر به افزایش شدت آشفتگی جریان اطراف لوله و افزایش تنش برشی وارد بر بستر می شود که نتیجه آن بروز چاله ی آبشستگی در زیر خط لوله می باشد. آبشستگی موضعی اطراف خطوط لوله عبوری از عرض رودخانه یکی از مهم ترین عوامل شکست و تخریب آنها به شمار می رود. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی مشخصات چاله ی آبشستگی اطراف خطوط لوله عبوری از عرض رودخانه در شرایط عمق های کارگذاری مختلف در جریان ماندگار پرداخته شد. در این آزمایش ها از سه قطر لوله (۲۰، ۴۰ و ۶۰ میلی متر) و چهار عمق کارگذاری (یک چهارم قطر لوله زیر بستر، روی بستر، یک چهارم قطر لوله بالای بستر و نصف قطر لوله بالای بستر) استفاده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بالاترین میزان آبشستگی برای لوله ای که در عمق کارگذاری یک چهارم قطر لوله بالای بستر قرار داشت، اتفاق افتاد و ۸۰ تا ۹۰ درصد از آبشستگی در ۴۰ دقیقه ابتدایی هر آزمایش صورت گرفت و در ۱۰ دقیقه ی ابتدایی هر آزمایش، ارتفاع پشته رسوبگذاری به حدود ۸۰ درصد مقدار نهایی خود رسید. از طرفی بیش ترین و کم ترین میزان پیش روی عمق آبشستگی به سمت پایین-دست نسبت به مرکز لوله، به ترتیب در عمق کارگذاری نصف قطر لوله بالای بستر و یک چهارم قطر لوله زیر بستر اتفاق افتاد.

آبشستگی, عمق کارگذاری لوله, الگوی آبشستگی, خط لوله , جریان ماندگار