ماهیت توافق شهرداری با مالک ملک در راستای اجرای طرح عمرانی

مطابق قانون شهرداری ها، از جمله وظایف شهرداری احداث راه ها، شوارع و پارک های عمومی است. در بسیاری از موارد این وظایف مستلزم دسترسی شهرداری به املاک، اراضی یا حقوق مردم نسبت به اعیان و ابنیه ای است که در مسیر اجرای طرح قرار دارد. مطابق قوانین حاکم، شهرداری ابتدا باید با کسبرضایت مالک، ملک را تملک کند؛ در صورت عدم حصول توافق، شهرداری وفق ماده ی ۸ لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای برنامه های عمومی عمرانی و نظام های دولت مصوب ۱۳۵۸ ملک مورد نظر را در اختیار گرفته و تملک می کند. پرسش این است که ماهیت حقوقی این قبیل تملک ها چیست؟ آیا توافقی که شهرداری مطابق لایحه قانونی مزبور با مالک انجام می دهد، در زمینه معاملات و تابع قواعد عموی قراردادها، به ویژه اصل حاکمیت اراده است یا آنکه نوعی اعمال حاکمیت دولت است و شهرداری در این خصوص، با برخورداری از قوه ی قاهره اندام به تملک یک جانبه ی ملک می کند؟ این نوشتار با رویکردی تحلیل، با توجه به مبانی فقه حکومتی و با اعتقاد به برتری حقوق عمومی بر حقوق خصوصی به این نتیجه می رسد که تملکات شهرداری، به نوعی اعمال حاکمیت دولت است که با برخورداری از قوه ی قاهره و به نحو یک جانبه صورت می گیرد.

Keywords:

شهرداری , حقوق شهری , تملک , اختیارات حاکم , حقوق عمومی