جبرائیل تقی نژاد - استادیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
فیاض رنجبر - کارشناس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

تهیه زمین و کاشت در روش مرسوم به دلیل تعداد عملیات مورد نیاز، حجم زیاد جابجائی خاک و شکل ادوات مورد استفاده، از جمله عملیاتی هستند که بیشترین انرژی مکانیکی را در مراحل مختلف تولید محصولات کشاورزی مصرف می کنند. از سال زراعی ۹۸- ۱۳۹۷، طی دو سال با لحاظ الگوی مدیریت بقایای گیاهی، تناوب مرسوم (گندم عدس گندم) و شیوه های مختلف خاک ورزی حفاظتی در شرایط زارعین در عرصه دیم منطقه مغان انجام گردید. تیمارها شامل الف- بی خاک ورزی، ب- کم خاک ورزی و ج- خاک ورزی مرسوم در بقایای گندم سال قبل انجام شد. در سال اول و دوم به ترتیب گیاه عدس و گندم کشت گردید. پارامترهای اندازه گیری شامل ظرفیت مزرعه ای، درصد سبز بذر، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی بود. نتایج نشان داد بین سیستم های خاک ورزی از لحاظ ظرفیت مزرعه ای اختلاف زیادی وجود داشته ولی از نظر عملکرد و اجزای عملکرد اختلافی بین تیمارها مشاهده نگردید. نتایج سال دوم نشان داد که بیشترین عملکرد دانه گندم نیز در تیمار بی خاک ورزی و کم خاک ورزی به ترتیب برابر با۲۲۰۸/۲ و ۲۱۷۲/۵و کمترین آن در روش مرسوم با ۲۱۱۶ کیلوگرم در هکتار بود. در مجموع نتایج کلی نشان داد حفظ رطوبت خاک و استفاده بهینه از بارش در سیستم خاک ورزی حفاظتی بیشتر از روش مرسوم بود و با رعایت تناوب در مزارع دیم با توصیه کارنده کشت مستقیم یا خاک ورزی کاهشی زمینه تولید پایدار را فراهم نمود.

کاشت مستقیم، خاک ورزی، گندم وعملکرد